Rik Blijham

Het geluid van een klepperende brievenbus gevolgd door dat van een knisperende krant, eveneens geproduceerd door mijn chip, naast een bak koffie die natuurlijk al klaar staat, zijn voor mij als begeleiding van het begin van de dag nog altijd onontbeerlijk.

Het FD pakt vandaag groot uit met een artikel over de toekomst van de accountancy. Accountants die niet meegaan met de razendsnelle technologische veranderingen zullen binnen twee jaar hun deuren moeten sluiten. Om de boot niet te missen is het hoog tijd om maatregelen te treffen. Ik denk terug aan de tijd dat ik de wereld van de accountancy betrad (1984). Ook toen al werd mij in soortgelijke apocalyptische bewoordingen spoedige overbodigheid in het vooruitzicht gesteld. En zeker, de manier van werken veranderde: van een koffer vol papier, via pc's die alleen in naam draagbaar waren naar laptops en vervolgens naar tablets, smartphones, smartglasses en onder de huid geïmplementeerde chips.  De internetrevolutie bracht ontsluiting van informatie en snellere manieren van communicatie met zich mee. Blockchain technologie en kwantumcomputers zorgden nog een keer voor een stroomversnelling. Maar hoezeer de werkwijze ook is veranderd, de functie van de accountant is te midden van alle turbulentie hetzelfde gebleven. Toepassing van de nieuwe technieken vergde onderricht maar bleek nimmer een obstakel dat de bedelstaf naderbij bracht.

Geen verlichting

Zorgelijker dan de vermeend destructieve werking van de razendsnelle technologische veranderingen is het gegeven dat zij geenszins tot een verlichting van de werkzaamheden leiden. Meende Keynes honderd jaar geleden nog dat werkdagen van vier uur nabij waren, de realiteit blijkt dat naarmate de technologie vordert de werkdruk alleen maar toeneemt. Nog sneller dan de razendsnelle technologische veranderingen ontwikkelt zich namelijk de bureaucratie. Neem bijvoorbeeld de opkomst van blockchain technologie. Ook blockchains blijken in weliswaar academische omstandigheden niet vrij van mogelijkheden tot manipulatie. Bovendien sloeg de privacywaakhond op deze technologie aan. Omdat nu eenmaal elk risico moet worden uitgebannen en de illusie van privacy hoog moet worden gehouden, heeft de NBA de COS in verband met de blockchain technologie met vier standaarden uitgebreid en tevens twee specifiek op deze technologie gerichte verordeningen uitgevaardigd. En sinds de MCA te hoop liep tegen een op compliance gerichte benadering waar intrinsieke motivatie gevraagd wordt, kan niet meer volstaan worden met checklists. De dienst AFM (Automatische Financiële Monitoring) wenst gedetailleerde en concrete beschrijvingen in het dossier aan te treffen, waaraan zij deze intrinsieke motivatie kan toetsen. Vorig jaar zijn de big three-kantoren nog met forse boetes geconfronteerd, omdat deze beschrijvingen niet aan de daaraan te stellen eisen voldeden (c.q. omdat de AFM hieraan andere eisen stelt dan de NBA heeft beoogd, dat is nog niet helemaal duidelijk).

Omvang

Ook moet in de accountantsverklaring worden aangegeven welke maatregelen de controlerend accountant op het gebied van blockchain technologie heeft getroffen. Een accountantsverklaring (al naar gelang de stand van de pet van de regelgever ook wel gedurende korte periodes 'controleverklaring' genoemd) beslaat inmiddels het equivalent van 35 pagina's. Blockchain technologie is immers niet het enige onderwerp waaraan specifiek aandacht moet worden besteed; er zijn nog 28 andere.

Overigens vallen die 35 pagina's in het niet bij de totale omvang van de huidige jaarrekening. Op een gegeven moment begreep geen gebruiker nog de economische betekenis van de posten in de IFRS-jaarrekening. De IFRS-standaarden omvatten op het moment van schrijven het equivalent van 25.000, met kwantumcomputers gelukkig eenvoudig te ontsluiten, pagina's. Om de verstandige leek een handje te helpen moet sinds enige tijd in de toelichting op de jaarrekening uiteengezet worden hoe de bedragen moeten worden geïnterpreteerd. Hierbij moet onderscheid worden gemaakt tussen wat de bedragen zeggen over het verleden en wat zij betekenen voor de toekomst.

Verderop in het FD een blijmoedig bericht dat de regeldruk in de afgelopen kabinetsperiode met 2,5 miljard euro is teruggebracht. Dat brengt het totaalbedrag aan verlichtingen van de regeldruk in de afgelopen vier kabinetsperioden op negen miljard. Een wakkere volksvertegenwoordiger heeft opgemerkt dat het, gezien de razendsnelle technologische ontwikkelingen, toch mogelijk zou moeten zijn om deze bedragen van een meer begrijpelijke onderbouwing te voorzien. De regering heeft een commissie ingesteld die een en ander gaat onderzoeken. Ook in deze dynamische tijd is in sommige dossiers haastige spoed nog immer zelden goed.

Rik Blijham