Door de focus op 'coronajaar' 2020 dreigt het diversiteitsbeleid te stagneren, waarschuwt Marjan Heemskerk.

Discussie Column 29 december 2020

Vrouwen lijden het meest onder de crisis – ook in de accountancy?

In de zomer, alweer even geleden, las ik een column van Maartje Laterveer in Het Financieele Dagblad. Ze benoemde hierin dat vrouwen het zwaarst getroffen worden door de coronacrisis. Sociaal, economisch en politiek gezien zijn vrouwen nog steeds kwetsbaarder. Tel daarbij op dat ze, meer dan mannen, werkzaam zijn in beroepsgroepen die momenteel het hardst worden geraakt. Denk bijvoorbeeld aan de horeca en het toerisme, vaak ook nog eens met tijdelijke contracten. Dit resulteert volgens de auteur in een ‘shecession’, een term die de angst van het IMF weergeeft dat we door de pandemie jaren aan emancipatie terug gaan draaien. Ik vraag me af hoe dat is in de accountancy? Spreken we daar ook van een shecession? Of is er nog volop aandacht voor het ingezette diversiteitsbeleid?

Alleen maar oog voor corona

Ik hoor jullie stiekem ook een beetje zuchten, nu ik het onderwerp emancipatie en diversiteit aan de orde breng. Want “we hebben op dit moment wel andere dingen aan ons hoofd”. Maar juist dat is wat er misgaat. We hebben alleen oog voor corona en de gevolgen. Logisch ook, want het domineert ons dagelijks leven, het nieuws en de werkzaamheden die we bij klanten doen. De impact van de coronacrisis op de jaarrekening, de steunmaatregelen vanuit de overheid: het houdt ons als accountants goed bezig. Een van de grootste uitdagingen het komend seizoen zal voor de gemiddelde accountant toch zijn om in deze onzekere tijden een controle uit te voeren over de cijfers.

Die focus op dit bijzondere jaar en de bijbehorende jaarrekening is aan de ene kant uit te leggen, maar aan de andere kant een kwalijke zaak. Want het diversiteitsbeleid stagneert. Waar er vorig jaar nog grote stappen gemaakt konden worden en veel aandacht was voor voldoende diversiteit en inclusie binnen de kantoren, ligt de focus nu toch ergens anders.
Er is op dit moment vooral oog voor de korte termijn. Hoe krijgen we op tijd voldoende zekerheid over de cijfers, in zo’n beetje de meest onzekere tijd van ieders carrière als accountant? Hoe kunnen we noodlijdende klanten op zo’n goed mogelijke manier bijstaan? Allemaal heel reële en belangrijke vragen, maar wel vooral gericht op de komende maanden. Aan de lange termijn wordt nauwelijks gedacht. Terwijl we volgens mij met z’n allen toch hadden besloten dat diversiteit en inclusie belangrijke speerpunten waren om toekomstbestendig te zijn.

Terug naar het oude vertrouwde

Eerder is veel tijd en geld geïnvesteerd door kantoren, om te werken aan hun diversiteitsbeleid. Het wierp ook daadwerkelijk zijn vruchten af, al dan niet gestimuleerd door de overheid. Een crisissituatie zoals deze werpt ons heel snel terug in de tijd en lijkt veel werk teniet te doen. Zonde. Juist in tijden van crisis blijken vrouwen bijvoorbeeld namelijk betere leiders te zijn. Ze blijven rustiger, blijven meer naar het totale plaatje kijken en handelen daar naar. Deze bestendigheid is zeker een karaktereigenschap die we hopen te zien in hedendaagse leiders.
Maar uiteindelijk zijn we ook maar mensen. En wat doen mensen in crisissituaties? Ze gaan terug naar hun oude, bekende patronen. Oud en vertrouwd gedrag is dan het makkelijkst en de weg van de minste weerstand. Laat dit nou precies datgene zijn dat we nu niet nodig hebben. Bovendien is het een korte termijn gedachte. “Als we dit jaar maar doorkomen, die klanten hebben geholpen, dan zullen we wel weer eens verder zien.” De lange termijn wordt daarbij snel over het hoofd gezien.

Oog voor het menselijke in een online wereld

Ook op de korte termijn kan het een slim idee zijn om meer vrouwelijke accountants aan het werk te hebben en houden. Vrouwen zijn over het algemeen namelijk veel meer procesgericht dan prestatiegericht, als je het vergelijkt met hun mannelijke collega’s.

Veel tijd wordt momenteel doorgebracht achter laptops en in Zoom- of Teams-meetings. Tijdens ons huidige werk is er met name aandacht voor de output, de werkzaamheden die eenieder iedere dag produceert. Heel erg prestatiegericht dus. Aan de andere kant heeft dit een negatieve impact op ons werkplezier en onze mentale gesteldheid. Op zulke momenten is het wel eens fijn om iemand aan de andere kant van je scherm te hebben die let op het proces en vraagt hoe het écht met iedereen gaat. Waarmee ik overigens absoluut niet wil zeggen dat mannen dit niet doen (voordat ik me hiermee de woede van al mijn mannelijke collega’s op de hals haal). Maar eerder onderzoek wijst wel uit dat de generalisatie die ik hier maak, vaker wel dan niet opgaat. Reden genoeg lijkt mij om ervoor te zorgen dat het diversiteitsbeleid niet verder stagneert. Denk lange termijn en blijf hier voldoende aandacht aan besteden.

Goed nieuws

Toch wil ik graag positief eindigen. Goed nieuws is iets dat we in deze tijden juist extra moeten omarmen, lijkt me. Zo rapporteerde Deloitte over het boekjaar 2019-2020 grote stappen te hebben gezet op het gebied van diversiteit. Het aantal vrouwen in leidinggevende posities is gestegen van 5 procent naar 29 procent. Ik ben benieuwd hoe deze cijfers er bij de verschillende kantoren over een tijdje uitzien.