De introductie van ebitdac als nieuw winstbegrip zorgt voor nog minder vergelijkbaarheid van cijfers. Niet doen, vindt Marcel Pheijffer.

Discussie Column 19 mei 2020

De coronacrisis mag geen excuus zijn voor fantasy accounting

De orgie van winstbegrippen kent een nieuwe deelnemer: ebitdac. Oftewel: earnings before interest, tax, depreciation, amortization én covid-19. Een winstbegrip dat rekening houdt met de financiële gevolgen van het virus dat ons teistert. Vooral ondernemingen die met een winstval te maken hebben, zullen die ebitdac gebruiken. Zij tonen daarmee aan dat het virus hun winst aantast en suggereren dat er fraaie(re) cijfers zouden zijn gepresenteerd zonder pandemie. Dat is vast zo, maar hoe stel je de effecten op betrouwbare wijze vast?

De introductie van het nieuwe begrip komt op een pikant moment: in december 2019 kondigde de International Accounting Standards Board (IASB) onder leiding van Hans Hoogervorst juist aan een einde te maken aan de wildgroei van winstbegrippen. Zoals de acroniemen ebit, ebita, ebitda en de winst voor en na bijzondere posten; en dan met name de vele varianten daarop, die vaak worden voorafgegaan door de term ‘adjusted’. Beleggers hekelen de stroom aan winstbegrippen, die tot zeer wisselende uitkomsten leiden en de vergelijkbaarheid van winstcijfers bemoeilijken.

De IASB wil een einde maken aan de winstverwarring en komt tot een drietal vastomlijnde winstbegrippen. Het voorstel daartoe is momenteel in consultatie. De reactietermijn zou volgende maand aflopen, maar is door de coronacrisis verlengd tot eind september. Ik ben benieuwd in hoeverre belanghebbenden de noodzaak van alternatieve winstbegrippen - zoals ebitdac - al dan niet gaan onderschrijven.

Ik ben geen voorstander van het gebruik van ebitdac als winstparameter. Dat leidt alleen maar tot verdere begripsinflatie en nog minder vergelijkbaarheid van cijfers. Het kan ook leiden tot ongewenste creativiteit en opportunisme in de verslaggeving, het zogenoemde fantasy accounting: van alles afboeken door het virus de schuld te geven, om vervolgens weer grafieken met stijgende lijnen te kunnen tonen.

Bovendien zegt ebitdac louter iets over het verleden. Voor interne analyses en gebruikers van de jaarrekening is het uiteraard van belang hoeveel extra kosten een onderneming heeft moeten maken in verband met de coronacrisis en hoeveel inkomsten door steunmaatregelen zijn gegenereerd. Maar dat is nog geen reden voor aanpassing van het door externe doeleinden te hanteren winstbegrip.

Het is voor belanghebbenden vooral wezenlijk wat corona betekent voor de toekomstige strategie en financiën van de onderneming. Wat zijn bijvoorbeeld de verwachte effecten van de coronacrisis op de omzet, kosten, resultaten, investeringen en financiering? Adequate toelichtingen in de jaarrekening en het bestuursverslag zijn hier belangrijker dan de schijnzekerheid van het gebruik van ebitdac als winstparameter. De energie die wordt gestoken in het bedenken van weer een nieuw winstbegrip kan beter worden gebruikt om beleggers adequaat te informeren over de toekomstige gevolgen van de coronacrisis.

Ondernemingen en accountants zullen mogelijk verkondigen dat de toekomst van het bedrijf ongewis is en dat een cijfermatige schets daarom niet valt te geven. Maar waarom lukt het organisaties zoals het Internationaal Monetair Fonds, de Europese Centrale Bank, De Nederlandse Bank en het Centraal Planbureau dan wel om door middel van scenario’s voorspellingen te doen over de ontwikkeling van de economie? Waarom verwachten we van het kabinet dat in de begroting wel met de toekomst rekening wordt gehouden? Waarom zou een (beursgenoteerde) onderneming dat dan niet kunnen?

Met name van beursgenoteerde ondernemingen en hun accountants mogen we wat verwachten. Het lijkt mij nuttig om in de jaarstukken en accountantsverklaring (in de paragraaf key audit matters) mogelijke scenario's te schetsen. Anders gezegd: toon de te verwachten effecten van een omzet-, winst- en ebitda-daling van bijvoorbeeld 10, 20 en 30 procent. Wat betekent dat voor de liquiditeitspositie en de financieringsconvenanten? Voor going concern en goodwill?

Toon de inzichten ten aanzien van al dan niet noodzakelijke aanpassing van het businessmodel, de strategie en te nemen maatregelen als dergelijke effecten zich daadwerkelijk voordoen. Toon als accountant de bevindingen ten aanzien van de toetsing van scenario’s, sensitiviteitstoetsingen en mitigerende acties, zoals dat ook wordt gedaan in het kader van de continuïteitsveronderstelling en de goodwill impairment test.

Dus: weg met ebitdac, geen nieuwe vorm van fantasy accounting. Anders zetten we de deur ook open voor ebitda gecorrigeerd voor de oliecrisis, een normale griepgolf, klimaateffecten, Donald Trump, Elon Musk en wat al niet meer.

Deze column is ook gepubliceerd in het FD van 19 mei 2020.