Marjan Heemskerk

Openstaan voor feedback is een van de zaken waarin accountants zich kunnen verbeteren, om zo een groter lerend vermogen te ontwikkelen, meent Marjan Heemskerk.

Discussie Column

Het lerend vermogen van betweterige accountants

Een passende aanleiding voor onderzoek vinden veel van mijn studenten in boekhoudschandalen, de rol die de accountant daarin speelde en hoe hun onderzoek gaat bijdragen aan het voorkomen van dergelijke schandalen in de toekomst. In een groot aantal van deze scripties worden eerdere zaken als die van Vestia, Ahold, Imtech en soms zelfs nog Enron aangehaald. Waarop ik als begeleider dan weer de makkelijke opmerking geef: "noem een recentere ontwikkeling als aanleiding". Met de recente Wirecardfraude hebben studenten een mooie, nieuwe aanleiding. Iets waarvan ik zeker weet dat het in de toekomst dankbaar zal worden gebruikt in hun onderzoeken. 

Maar dat is dan ook het enige positieve dat hierin kan worden gevonden. Want hoe kan het dat wij als accountants na al die jaren, al die boekhoudschandalen in het verleden en al die trainingen alsnog 1,9 miljard euro niet kunnen vinden? Natuurlijk komt er straks een nieuwe checklist bij, waarin expliciet is opgenomen dat niets wordt afgetekend voordat een originele bankverklaring is ontvangen. Daarmee lossen we dit specifieke probleem misschien op, maar komen we niet tot de kern waar dit is misgegaan. Staan wij als beroepsgroep er wel voor open om te leren van onze fouten? In hoeverre staan accountants open voor feedback? Hoe zit het met ons lerend vermogen? 

Betweters

Accountants staan van nature niet echt open voor feedback. We doen allemaal ons uiterste best om er het beste van te maken en kritiek op ons werk komt dan niet heel goed aan. Dit werd bij een onderzoek naar de persoonlijkheidskenmerken van financials door dr. Andreas Wismeijer nog eens benadrukt. Hieruit bleek dat financials op basis van de big five persoonlijkheidskenmerken worden bestempeld als 'betweters'. Niet echt een prototype mens dat open staat voor feedback en beschikt over een groot lerend vermogen. 

Ergens is het ook logisch dat accountants vaak worden gekenmerkt als betweters. We worden immers door klanten betaald om hun cijfers te controleren, om het beter te weten. Dan is niets zo confronterend dan toe te moeten geven dat je het als controleur eigenlijk ook niet weet.

Toch is het, ook voor accountants, juist heel erg belangrijk om te beschikken over voldoende lerend vermogen, een gezonde portie zelfkennis en zelfreflectie. Al is het alleen maar om dergelijke schandalen te kunnen voorkomen.

Wat dat betreft ga ik er wel vanuit dat iedereen ervan doordrongen is dat lerend vermogen belangrijk is en dat niemand zal zeggen: "nee, ik wil niet leren, ik weet alles al". Maar waarom vinden we dat in de praktijk dan toch zo lastig? 

Alles onder controle

Het is ook heel moeilijk om in een cultuur die momenteel zo onder een vergrootglas ligt fouten toe te durven geven. Liever zeggen we dat alles goed gaat en dat we alles onder controle hebben. Maar dat kan nu eenmaal niet altijd zo zijn. Geen enkele accountant kan over alles honderd procent controle hebben. En in de accountancy wordt nu eenmaal met mensen gewerkt, dus waarom zouden we niet eens in de zoveel tijd toegeven dat we een fout hebben gemaakt? 

Daar zit wat mij betreft een belangrijk punt in ons lerend vermogen als accountants. Een open cultuur waar het mogelijk is om over fouten en vergissingen te praten. Momenteel heerst er nog steeds een groot taboe rondom dit soort zaken. Wanneer er meer open wordt gesproken over de kleinere fouten in het dagelijks werk, in plaats van altijd mooi weer te spelen, kan dit ervoor zorgen dat een meer open cultuur ontstaat. Start met het openlijk bespreken van kleine vergissingen binnen het team, zodat iedere accountant makkelijker aan de bel kan trekken wanneer het écht goed fout gaat. 

Eerlijke feedback

Goede en eerlijke feedback geven is zeker niet altijd makkelijk. Dat bewijst het fenomeen upward feedback geven maar al te goed. Want hoe vaak is een assistent écht eerlijk in zijn of haar feedback naar de leidinggevende toe? In hoeverre laten zij zich leiden door de opmerkingen die zij op hun beurt hebben mogen ontvangen?

Dit terwijl juist deze upward feedback een variant is waar een accountant ook echt kan van leren. Het zijn vaak praktische opmerkingen waarmee de leidinggevende ook direct wat kan. Een open cultuur binnen een kantoor waar over dergelijke zaken gesproken kan worden, is hiermee nog belangrijker geworden. 

Laten we vooropstellen dat we als accountant graag willen leren en vooruit willen. Maar dat dit wordt bemoeilijkt door een 'betweter-structuur' waar we in vast lijken te zitten.

Openstaan voor feedback is wat mij betreft een van de eerste punten waarin we ons kunnen verbeteren, om ervoor te zorgen dat we een groter lerend vermogen ontwikkelen. En daarmee, heel misschien, boekhoudschandalen in de toekomst kunnen beperken en in het beste geval helemaal voorkomen.

Wat vindt u van deze column?

Reageer

Marjan Heemskerk is registeraccountant. Sinds 2016 blogt en vlogt ze als The Happy Financial over persoonlijke financiƫn en bespreekt thema's voor ondernemers in het mkb. Eerder werkte ze bij PwC, BDO en Witlox Van den Boomen.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.