Discussie Opinie

Is de raad van commissarissen van ING wakker?

Dat de rvc van ING nog geen opvolger voor topman Ralph Hamers kan aankondigen is een slechte zaak, meent Jan Bouwens.

Jan Bouwens

ING topman Ralph Hamers heeft zijn vertrek aangekondigd. Wie hem gaat opvolgen is nog altijd onbekend. Het lijkt erop dat onze grootbank geen opvolgingsplan heeft gemaakt, terwijl dit een hoofdtaak is van de raad van commissarissen. Een ongewenste situatie, omdat de rvc daarmee demonstreert weinig idee te hebben van de gewenste koers voor ING. Het gemis van een duidelijk opvolgingsplan is bovendien een handicap bij het vinden van een opvolger die aandeelhouders en andere belanghebbenden zullen waarderen. Die belanghebbenden zijn, gelet op de omvang van de bank, alle Nederlanders. Het betreft hier immers een systeembank en een grote werkgever, met een balanstotaal dat even groot is als het bruto binnenlands product.

Hoe anders is het bij Philips dat, nadat Roel Pieper in 1999 onverwacht bedankte om Cor Boonstra op te volgen, geen verrassingen meer wil. Op 30 augustus 2000 kondigde Philips aan dat Gerard Kleisterlee in april 2001 Cor Boonstra als ceo zou opvolgen. Op 8 juli 2010 maakte Philips bekend dat Gerard Kleisterlee op 1 april 2011 zou worden opgevolgd door Frans van Houten.

Helaas gaat het er bij onze grootbanken heel anders aan toe. In juni 2019 kondigde Kees Dijkhuizen aan dat hij geen tweede termijn als ceo van ABN Amro ambieerde. Pas in januari 2020 kondigde ABN Amro aan dat Robert Swaak het roer zou overnemen. Twee weken geleden meldde Ralph Hamers dat hij ING op 1 juni gaat verlaten. In de media wordt intussen druk gespeculeerd wie hem zal opvolgen. De vraag is of we bij ING, net als bij ABN Amro, een halfjaar zullen moeten wachten op de bekendmaking van de nieuwe leider van een zeer belangrijk bedrijf in de Nederlandse economie.

Het lijkt er in ieder geval sterk op dat ook de rvc van ING zich in dit opvolgingsdossier te afwachtend heeft opgesteld.Gelet op de belangen is dat om verschillende redenen een onwenselijke houding. Voor hetzelfde geld was Ralph Hamers iets overkomen waarmee de leiding onmiddellijk in crisis was gekomen. Op zo'n moment moet er een plan liggen waardoor belanghebbenden (zoals aandeelhouders, werknemers en klanten) direct weten dat het bestuur in goede, consistente handen is. Onderzoek laat zien dat het plotselinge vertrek van de ceo een sterk effect heeft op de prijs van het aandeel. Aandeelhouders willen weten wat er gebeurt met de organisatie als de leider (onverwacht) wegvalt.

De rvc moet in dit verband goed kunnen voorspellen of de aandeelhouders positief of negatief zullen reageren op een vertrek van de ceo. Na de aankondiging van het vertrek van Hamers reageerde de beurs met een koersstijging. Welke betekenis hecht de rvc van ING aan dit gegeven? Een positieve beursreactie duidt er immers op dat het beleid van Hamers geringe steun vond onder de aandeelhouders. Het is van belang dat de rvc op elke mogelijke reactie van de aandeelhouders een doordacht antwoord heeft klaarliggen. Door het gebrek aan een plan lijkt het er nu op dat de rvc van ING niet goed in het vizier heeft hoe de aandeelhouder over de huidige ceo denkt. Het had van strakke regie getuigd als ING een opvolger had kunnen noemen op het moment dat Hamers zijn vertrek aankondigde. De aandeelhouders hadden dan bijvoorbeeld geweten of ING zou opschuiven richting 'Internationale' of juist meer in de richting van de 'Nederlanden Groep'.

Een plan van opvolging is van belang als instrument van risicobeheersing. De zittende ceo neemt beslissingen die in meer of mindere mate overeenstemmen met de visie van de rvc. Naarmate die besluiten vaker in het ongewenste domein terecht komen, moet de rvc niet in slagkracht worden gehinderd door een gebrek aan visie op de kenmerken van een mogelijke opvolger. Het zou immers onwenselijk zijn om een ceo te laten zitten, omdat er geen uitgewerkt beeld is van het gewenste profiel van de nieuwe leider.

De keuze voor een opvolger kost tijd. Met name als een bank het volledige veld aan mogelijke kandidaten wil aftasten, binnen en buiten de organisatie, uit binnen- en buitenland en misschien zelfs binnen en buiten de eigen sector. Daarbij kost opvolging door een externe ceo aanzienlijk meer tijd dan opvolging door een interne kandidaat. Om voldoende tijd te kunnen nemen voor de selectie van de allerbeste kandidaat is het cruciaal dat de rvc een opvolgingsplan heeft klaarliggen met een uitgewerkt profiel, dat onmiddellijk kan worden ingevoerd.

Hopelijk horen we op zeer korte termijn wie de opvolger van Ralph Hamers is. Als dat zo is, hebben we tóch een wakkere raad van commissarissen bij ING.

Deze opinie is ook verschenen in het FD van 4 maart 2020

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Jan Bouwens is hoogleraar accounting UvA en research fellow University of Cambridge.

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.