Paradox van toezicht op accountants: alleen zij winnen
Opgeluchte gezichten in de bestuurskamers van accountants. De Monitoring Commissie Accountancy en de Commissie Toekomst Accountancysector presenteren stevige conclusies en een lange lijst aanbevelingen, maar dwingen geen werkelijke verandering af.
Joost van Buuren
Accountants zijn wel gewend aan negatieve rapporten en de meeste adviezen zijn een kolfje naar hun hand. Nieuwe toezichtsregels, -procedures en -structuren? Laat dat maar aan accountants over.
Extra regels hebben als voordeel dat de toetredingsdrempel tot het beroep hoger wordt. Dat voorkomt vernieuwing en heeft een prijsopdrijvend effect. De paradox: het verscherpte toezicht helpt vooral accountants en de samenleving merkt er niets van. Vandaar de aanhoudende publieke onrust.
Accountants dansen op de vulkaan van publiek onbegrip. Die beeldspraak past bij de behendigheid waarmee accountants manoeuvreren in het publieke domein. Neem de uitmuntende organisatie van de controlestandaarden: een internationaal drietrapstoezicht, waarin een keur aan nationale autoriteiten zitting hebben en tientallen belangengroepen om consultatie worden gevraagd. Klinkt goed, toch? Maar nee, de strekking van de controlestandaarden is sinds 2005 vrijwel ongewijzigd. Het biedt een perfect argument tegen verandering, want afwijken van de in ‘samenspraak met de maatschappij’ ontwikkelde internationale praktijk mag niet.
Niemand weet wat 'controlekwaliteit' precies is en accountants houden dat graag zo. Dit vraagt om wettelijk ingrijpen, tastbare definities en harde verbeterdoelen voor deze sector. Zoals de maakindustrie concrete veiligheids- en milieudoelstellingen zijn opgelegd, die tot zichtbare verbeteringen hebben geleid.
Hiervoor is een wet nodig met doelstellingen waaraan accountants de komende jaren in fases moeten voldoen. Democratisering van de controle hoort daar bij, met inspraak van belanghebbenden. Evenals ontwikkeling van relevante controleverklaringen, verhoging van de controlezekerheid en fraudedetectie. Deze innovaties moeten verplicht wetenschappelijk worden gevalideerd en ondersteund door een wettelijke beperking van de aansprakelijkheid. Een dergelijke wet zal accountants van de vulkaan halen en middenin de maatschappij plaatsen.
Deze opinie is ook geplaatst in het FD van 6 maart 2020.
Gerelateerd
AFM-jaarverslag: Accountant opereert in 'systeem met kwetsbaarheden'
Het accountantsberoep is volop in transitie, maar tegelijk opereert de accountant in een "systeem met kwetsbaarheden". Wel heeft het beroep "significante stappen"...
FD: Kritische reacties op plan NBA voor uitbreiding bevoegdheden
Het voornemen van de NBA om haar regelgevende bevoegdheden uit te breiden naar accountantskantoren, roept volgens het FD "overwegend kritische reacties op bij experts...
Oob-kantoren: 'AFM-onderzoek OKB's versterkt kwaliteit'
De zes Nederlandse accountantskantoren met oob-vergunning staan positief tegenover de uitkomsten en aanbevelingen van het recente onderzoek van toezichthouder AFM...
NBA wil bevoegdheden uitbreiden naar accountantsorganisaties
De NBA pleit voor "duidelijker verhoudingen en een zuiverder scheiding" tussen de opstellers van regelgeving voor accountants en controle op de naleving daarvan...
AFM wil meer diepgang bij opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling
De diepgang van opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordelingen (OKB's) laat te wensen over. Dat blijkt uit onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) bij 21...