Top 50 Accountants in business 2012
Voor de zesde maal brengt Accountant de ‘machtigste’ accountants in business in kaart: bestuurders in beursgenoteerde ondernemingen en de grootste niet-beursgenoteerde bedrijven. De top anno 2012 telt negen nieuwe namen, van wie zes bij de eerste vijftig. Acht RA's, plus de eerste AA.
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 6, 2012
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Tom Nierop, Peter van Rietschoten en Erwin Breij
Acht accountants maken in 2012 voor het eerst hun opwachting in de Top 50. Twee van hen voldeden ook vorig jaar aan de minimumcriteria voor vermelding, maar ze vielen toen vanwege de omzetcijfers van hun onderneming net buiten de eerste vijftig. Nu vallen ze daar net binnen: cfo Fred Arp van Telegraaf Media Groep en bestuursvoorzitter Michel Lamie van De Goudse Verzekeringen.
De zes andere nieuwkomers in de Top 50 zijn ‘echt’ nieuw en debuteren als gevolg van een functiewisseling of nieuwe informatie.
Hoogste binnenkomer, op de tiende plaats, is Caspar van Haaften, commercial director van Aviva France, de Franse tak van de Britse verzekeraar Aviva, die is genoteerd aan de beurzen van Londen en New York. Wereldwijd is Aviva een van de grootste verzekeraars. Van Haaften (1966) werkte van 1989-1994 als extern accountant bij KPMG en daarna in diverse functies bij Delta Lloyd, CGU Vie in België en Aviva Europe in Londen.
Op een na hoogste binnenkomer is Gosse Boon op plaats zeventien. Boon (1959) was commissaris en voorzitter van het audit committee bij VION Food Group en stond vanwege die functie in 2011 in de ranglijst van commissarissen. Per eind 2011 beëindigde hij zijn commissariaat bij VION, nadat hij op 30 september was aangetreden als chief financial officer van Nutreco. Daarmee verdwijnt hij in 2012 uit de commissarissenlijst en debuteert hij in de hoofdlijst van topaccountants in business. Boon begon zijn carrière in 1983 bij Unilever, waar hij tussen 1990 en 2000 werkte als corporate controller in de Verenigde Staten en later als financieel directeur in Chili en Brazilië. Van 2000 tot 2004 was hij algemeen directeur bij Johnson Diversey in Nederland en van 2006 tot 2009 cfo van de Van Gansewinkel Groep. In juni 2010 trad Boon bij Nutreco in dienst als manager van een ondernemingsbreed programma gericht op het standaardiseren en optimaliseren van bedrijfsprocessen en managementinformatie. Ruim een jaar later werd hij de financiële topman van het concern.
Overige nieuwkomers in de Top 50
Op plaats 23 vinden we nieuwkomer Jaap Vessies. Per1 januari van dit jaar startte hij als cfo van de Agrifirm Group, een coöperatieve onderneming van 17.750 Nederlandse boeren en tuinders en ruim drieduizend medewerkers. Agrifirm Group ontstond in 2010 uit de fusie van Agrifirm met Cehave Landbouwbelang, boekte in 2011 ruim twee miljard euro omzet, telt zestien dochterondernemingen en is actief in tien landen in Europa en China.
Op dertig staat Marcello Iacono, die sinds 1 december 2010 financieel director is bij PLUS Retail, de supermarktformule (269 winkels) van de coöperatieve groothandelsorganisatie Sperwer groep. Iacono was voordien financieel directeur van Alliance Healthcare Nederland en werkte eerder onder meer als business unit controller voor Nutreco en in diverse internationale financiële functies bij zuivelproducent Campina. Op plaats 34 debuteert Leo Epskamp, die in oktober 2011 college-registeraccountant Jan de Boer opvolgde als cfo van technische groothandel Eriks. De 49-jarige Epskamp was sinds eind 2009 investment director bij NPM Capital en werkte eerder als cfo bij Econcern, als partner bij KPMG en bij Reed Elsevier.
Zesde nieuwkomer in de Top 50 is Patrick Speek op plaats 39. Speek is sinds juni 2010 cfo EMEA (Europa, Midden/Oosten en Afrika) van de aan de Amerikaanse Nasdaq genoteerde plasticfabrikant A. Schulman Inc. Registeraccountant Speek werkte van 1988 tot 1997 bij de Belastingdienst en bekleedde daarna financiële functies bij Fluke en General Electric.
Niet in Top 50, wel nieuw
Drie nieuwe namen kwalificeren wel voor vermelding in de lijst (zie Accountant.nl > Feiten & Cijfers), maar vallen net buiten de eerste vijftig. Stephan Valk verruilde in 2011 zijn positie als voorzitter van Vrije School Wonnebald voor het bestuursvoorzitterschap van de Parnassia Bavo Groep, een instelling voor geestelijke gezondheidszorg met een omzet van ruim 550 miljoen euro. Daarmee staat hij op 53.
De twee andere nieuwelingen delen de 54ste plaats. De eerste is Jelle Korf, sinds 2008 cfo van de internationale automotive dealerholding Koops Furness. De andere is voormalig KPMG- en PwC-partner John van de Rijdt, die sinds januari 2007 dezelfde functie bekleedt bij logistieke dienstverlener Ewals Holdings. Van de Rijdt is een opvallende nieuwkomer, omdat hij (voor zover bij de redactie bekend) de eerste AA is die kwalificeert voor de toplijst (zie interview).
Verdwenen uit de lijst
Tegenover de acht nieuwe namen in de Top 50 staan uiteraard acht anderen die niet langer zijn vertegenwoordigd.
Gert Bruinsma, in 2011 nog op 12 als cfo van de North Sea Group ruimde na een fusie met Argos Oil tot Argos North Sea Group het veld voor Cees den Ouden, die daar nu cfo is (op 6). Bruinsma heeft nu een eigen adviesbureau, Elmara BV.
Reinier Steen, in 2011 nog op plaats 17 als financieel directeur van ForFarmers, trad daar per oktober 2011 uit functie en heeft nu eveneens een eigen organisatieadviesbureau, Ulexite Ventures BV.
Ronald van der Mark, Dirk Schoon, Walter van der Schaaff, Paul Langelaan, Fred Brouwer en Jan de Boer vertrokken om uiteenlopende redenen als cfo bij respectievelijk Maxeda, Allianz Nederland Groep, Sanoma Media, NKT Cables Group, IHC Merwede Holding en Eriks en verdwenen daarmee uit de lijst.
Ronald van der Mark werd na zijn afscheid bij Maxeda wel commissaris bij die onderneming, waarmee hij automatisch debuteert op nummer 14 van de commissarissenlijst.
Commissarissen: twee nieuwelingen
De lijst van ‘hoogste’ commissarissen oogt vertrouwd. Oud-Aegon-topman Kees Storm is onder de accountants al vele jaren de onbetwiste commissariskampioen en dat is in 2012 niet anders. Hij heeft zes commissariaten (‘kleine’ commissariaten bij bedrijven met minder dan vijftig miljoen euro omzet zijn niet vermeld) en bekleedt met zijn functie als non-executive director bij Unilever ook nog steeds het ‘zwaarste’ individuele commissariaat.
In rangorde binnen deze Top 15 zijn geen grote verschuivingen waar te nemen. Wel zijn er twee nieuwe namen en verdwenen drie ‘oudgedienden’ uit de lijst. Naast de genoemde Van der Mark, die zijn positie als bestuurder bij Maxeda verruilde voor die van toezichthouder bij dat bedrijf, is Rinse de Jong de enige ‘debutant’. De Jong had eigenlijk al sinds 2009 moeten worden vermeld. Deze voormalige cfo van energiemaatschappij Essent is sinds 2008 commissaris van Enexis, waar hij in de loop van 2012 zal aftreden. Daarnaast is hij sinds december 2010 commissaris bij USG People, een internationaal wervings- en selectiebureau gespecialiseerd in hoger opgeleid technisch personeel. Daarmee kwalificeert hij, gemeten naar totale omzet van deze twee bedrijven, voor de zevende plaats.
Drie vertrokken commissarissen
Drie namen verdwenen sinds 2011 uit de commissarissenlijst. Gosse Boon, de eerdergenoemde hoogste binnenkomer in de Top 50 van bestuurders vanwege zijn nieuwe functie bij Nutreco, beëindigde zijn commissariat bij VION Food Group.
Daarnaast zijn Cor Herkströter en Cees Griffioen niet langer vertegenwoordigd. De 74-jarige Herkströter trad eind april 2011 uit functie als commissaris bij chemiebedrijf DSM. Cees Griffioen kwalificeert op het moment van publicatie van deze lijst strikt genomen nog een paar dagen voor vermelding, maar neemt op 15 juni afscheid als commissaris bij de Gasunie, in verband met zijn leeftijd.
Net als in 2011 zijn Randstad-cfo Robert-Jan van der Kraats en ceo Jos Nijhuis van Schiphol de enige twee in de commissarissenlijst die ook figureren ook in de Top 50 van bestuurders.
Twee vrouwen
Eveneens weinig bewegelijk is het aantal vrouwen in de beide lijsten. Bij de commissarissen zijn vrouwen in het geheel niet vertegenwoordigd en in de Top 50 van bestuurders figureren al een aantal jaren dezelfde twee: Tine van de Werken, financieel directeur van voedingsmiddelencoöperatie Cosun (op 26) en Sietske Laan, general manager van Nikon Europe (33).
* Research voor dit artikel is verricht door Erwin Breij. De Top 50 is zo zorgvuldig mogelijk samengesteld maar pretendeert geen absolute volledigheid. Over niet-beursgenoteerde bedrijven is volledige informatie niet altijd eenvoudig en systematisch beschikbaar. Ook is niet altijd te zien of iemand een accountantsachtergrond heeft. Aanvullingen zijn zeer welkom en kunnen worden gemaild naar accountant@nba.nl.
** De complete resultaten zijn beschikbaar op Accountant.nl (Feiten & Cijfers).
CORRECTIE: In de vorige editie van dit onderzoek (juninummer 2011) is per abuis de commissarissenlijst afgedrukt van het jaar daarvoor (2010). De tekst in het artikel was wel correct en gebaseerd op de juiste gegevens. De juiste commissarissenranglijst over 2011 is beschikbaar op Accountant.nl (Feiten & Cijfers).
6 Cees den Ouden
Deed heao-bedrijfseconomie in Rotterdam en behaalde bij het NIVRA zijn RA-titel. Den Ouden (50) werkte in de jaren tachtig bij PwC en vervolgens onder meer bij Rodamco, reisorganisatie ATP en als zelfstandige. In 2003 trad hij als cfo in dienst bij Argos. Na de fusie in oktober 2011 tot Argos-North Sea Group kreeg hij in de nieuwe groep dezelfde functie. Binnen de groep heeft Den Ouden diverse commissariaten. Zijn vrije tijd besteedt hij onder andere aan voetbal, lezen en het bestuur van de VVV in Willemstad (Noord Brabant).
Wat is de reden dat u de RA-titel houdt, met alle verplichtingen die er bij horen?
“Trots, keurmerk voor kwaliteit. Ik heb er hard voor gewerkt en vakkennis op peil houden - naast learning on the job - met de PE-verplichting is voor mij geen enkel probleem. Dat beetje dwang vind ik niet erg en het regelmatige stukje theoretische versterking is helemaal niet verkeerd. Te meer daar het aanbod breed is en je derhalve op basis van je eigen opvattingen over nut en noodzaak kan bijtanken.”
Zoekt u tegenwoordig meer naar alternatieve financiering dan voorheen?
“Ja, maar dat heeft vooral met de fusie te maken. In de nabije toekomst gaan we wel wat meer buiten Europa kijken, bijvoorbeeld in het Midden- en Verre Oosten. De EU zit bancair min of meer op slot, elders bestaat meer flexibiliteit c.q. de wil om naar Europa te komen. Overigens: het verbreden van de bankenbasis is nooit verkeerd, maar feit blijft wel dat Europese banken en ondernemingen elkaar nodig hebben.”
Is de relatie tussen u en de controlerend accountant de laatste jaren veranderd?
“In onze onderneming is de relatie met de accountant goed en die loopt beslist niet enkel en alleen over mijn bureau. Ik ben maar een radertje in het geheel. Twee keer per jaar rapporteert de accountant aan de raad van commissarissen en vooral door de fusie zijn er meer deskundige financiële aanspreekpunten gekomen. De afstand tussen de accountant en mij tendeert eerder naar ‘iets meer afstand’ dan naar ‘minder’, maar dat komt ook door de groei van de onderneming.”
Ups en downs in uw carrière?
“Een up was de fusie tussen Argos en North Sea Group. De olie-industrie kent nu eenmaal een groot kapitaalbeslag, dus deze stap was een logische en de partnerkeuze is zeer succesvol. Een down is onze tegenvallende performance op de markt voor nieuwe energie, met name die voor biodiesel. Daarvoor hebben we - qua prijsstelling ten opzichte van de conventionele energie - een te optimistische inschatting gemaakt. Het gebrek aan faciliteiten van en ondersteuning door de overheid heeft hierbij ook een rol gespeeld, maar zeker bij tegenslag moet je je eigen verantwoordelijkheid nemen en daar conclusies uit trekken. We gaan er mee door - op een lager pitje maar wel alert.”
23 Jaap Vessies
Studeerde bedrijfseconomie en volgde postdoctoraal accountancy aan de Rijksuniversiteit Groningen.Vessies (43) werkte vervolgens bij Coopers& Lybrand, KPN en Arcadis. Per 1 januari 2012 is hij cfo van Agrifirm Group, het inmiddels succesvolle fusieresultaat van Agrifirm en CeHaVe Landbouwbelang (3.100 medewerkers en 2,3 miljard omzet). Sinds een jaar trekt Vessies met enige regelmaat de hardloopschoenen aan en hij doet ook mee aan runs van tien à twintig kilometer.
Wat is de reden dat u de RA-titel houdt, met alle verplichtingen die er bij horen?
“De titel zie ik als een kwaliteitsstempel voor mijn vakinhoudelijkheid, het zegt ook iets over integriteit. Met de bijkomende PE-verplichting heb ik geen enkele moeite: dat ondersteunt juist de hiervoor genoemde functies en uitstraling van de titel. En de PE voorkomt natuurlijk verlies en verwatering van kennis. Het is goed om zo'n stok achter de deur te hebben, ofschoon het op peil houden van kennis vaak ook een soepel verlopend en in feite natuurlijk proces is.”
Zoekt u tegenwoordig naar meer alternatieve financiering dan voorheen?
“Onze groepsfinanciering uit 2010 loopt tot in 2013. De voorbereiding voor de herfinanciering zal in de tweede helft van dit jaar plaatsvinden en ik ben wel van plan om ook naar alternatieven zoals bijvoorbeeld private placements te gaan kijken. Overigens verwacht ik niet dat ons bankenconsortium onze exposure te hoog zal vinden, maar vanwege de mogelijk wat hogere tarifering zullen we wel wat ‘breder’ gaan kijken.”
Is de relatie tussen u en de controlerend accountant de laatste jaren veranderd?
“Nee, die is niet veranderd. De raad van commissarissen heeft haar eigen rol, de cfo heeft en houdt bij het opstellen van het controleplan - met name vanwege zijn inhoudelijke kennis van de organisatie - een grote toegevoegde waarde. Van belang in deze is ook dat de leading accountant de business kent, respect heeft voor de rollen van anderen en dat er tussen hem en de cfo een goede match bestaat - it's peoples business! En voorts moet er aan beide kanten de overtuiging zijn dat substance over form moet blijven.”
Ups en downs in uw carrière?
“De fusie tussen Agrifirm en CeHaVe Landbouwbelang was een goed besluit voor de ondernemingen en diverse stakeholders, maar voor een flinke groep medewerkers kwam het hard aan. Enerzijds waren er de gedwongen ontslagen en anderzijds de ingrijpende veranderingen in de organisaties waarin men jarenlang had gewerkt. Er waren kortom nogal wat persoonlijke gevolgen. Die kun je je niet allemaal persoonlijk aantrekken, maar je moet wel je uiterste best doen om bij het doorhakken van de noodzakelijke knopen zo sociaal mogelijk te zijn, om problemen zo keurig en netjes mogelijk op te lossen. Al met al is het fusieproces een traject geworden dat vol stevige ups en downs bleek te zitten.”
30 Marcello Iacono
Studeerde bedrijfseconomie en volgde postdoctoraal accountancy aan de Rijksuniversiteit Groningen. Marcello Iacono (44) werkte eerst bij KPMG en later in diverse functies bij Campina, als business unit controller bij Nutreco en financieel directeur bij Alliance Healthcare. Per1 december 2010 heeft hij dezelfde functie bij PLUS Retail - twee miljard omzet, 258 winkels (merendeel zelfstandige eigenaren) en 770 fte's in de ondersteunende organisatie - en is daarbij verantwoordelijk voor de gehele back office. Marcello Iacono besteedt zijn vrije tijd bij voorkeur aan zijn gezin, klassieke muziek, gezellig eten en hardlopen.
Wat is de reden dat u de RA-titel houdt, met alle verplichtingen die er bij horen?
“Die PE-verplichting dwingt me ertoe ook bezig te zijn met recente ontwikkelingen in onze discipline. Nuttig, want in de hectiek van alle dag kom ik daar niet zo snel aan toe. De verplichting komt soms niet goed uit, maar achteraf ben ik altijd blij dat ik eraan heb voldaan en dat ik weer up to date ben.”
Zoekt u tegenwoordig naar meer alternatieve financiering dan voorheen?
“We zijn een coöperatie met een solvabiliteit van vijftig procent. We hebben nu geen bankfinanciering. Indien dat nodig mocht zijn, dan zullen we in eerste instantie zaken gaan doen met Nederlandse banken. PLUS heeft in hen voldoende vertrouwen en we gaan ervan uit dat dit omgekeerd ook zo is.”
Is de relatie tussen u en de controlerend accountant de laatste jaren veranderd?
“De relaties die ik heb gehad met accountants zijn altijd professioneel geweest. De afgelopen jaren is die professionaliteit verder toegenomen. De accountant is onafhankelijker en objectiever geworden, komt ook vaker en met uitgebreider informatie bij de raad van commissarissen. Daarnaast is er vanuit de eigen organisatie een sterkere drive om controles sneller uit te voeren, vollediger te doen zijn en eerder op te leveren. Hetgeen voortkomt uit de behoefte aan meer transparantie en uit de bij alle partijen bestaande wens om alle processen zo optimaal mogelijk uit te voeren. Dat alles is samen te vatten onder ‘meer professionaliteit’. De afstand met de accountant is daarbij niet toegenomen, is inhoudeliijk dus wel veranderd.”
Ups en downs in uw carrière?
“Downs zijn de situaties waarin je afscheid moet nemen van medewerkers. Daar kan ik wel eens wakker van liggen. Een up is het werken bij PLUS. Ik heb het daar enorm naar mijn zin, het is een leuke organisatie, ik heb er een boeiende en brede functie en vind het elke dag weer bijzonder om bij te kunnen dragen aan de PLUS Briljant formule. Een up zal ook zijn dat Nederland uit de recessie komt, waarbij er een goed evenwicht moet worden gevonden tussen noodzakelijke bezuinigingen en de even noodzakelijke stimulering van de consumentenvraag.”
54 John van de Rijdt
Volgde de spd-opleiding, heao-BE en de AA-opleiding, studeerde bedrijfseconomie in Rotterdam en deed de postdoctorale opleiding tot registervaluator (RV). Van de Rijdt (41) werkte eerst als accountant bij KPMG en als consultant bij PricewaterhouseCoopers. In 2011 ging hij als groupcontroller werken bij MCB International en 2005 trad hij in dienst bij Ewals Holdings waar hij nu cfo is. Ewals Holdings is een familiebedrijf dat met logistieke dienstverlening (move, store and manage) actief is in vijftien landen. De omzet bedroeg in 2011 zo'n zeshonderd miljoen euro en het aantal medewerkers is momenteel 1.800. Van de Rijdt probeert per week zo'n vier uur aan sport te besteden: “Soms valt dat niet mee, maar dankzij de hulp van een begripvol thuisfront kom het er meestal wel van.”
Wat is de reden dat u de AA-titel houdt, met alle verplichtingen die er bij horen?
“Dat zit in de hoek van erkenning, het is toch een kwalificatie van je vakbekwaamheid. Ik vind het ook een beetje tegennatuurlijk om de titel in te leveren waar je zo hard voor gewerkt hebt. Anderzijds kan ik me de weerstand tegen de koppeling tussen verplichte nascholing en behoud van titel bij degenen die uit het openbaar beroep gestapt zijn, wel voorstellen. Hoewel ik bijscholing wel noodzakelijk vind, los van de overweging of dat nu wel of niet je eigen verantwoordelijkheid is. Als cfo overigens ervaar ik dat met name door de veelvuldige contacten met de accountant en adviseurs van de onderneming, het up to date blijven min of meer vanzelf gaat. Er worden vaak vaktechnische bijeenkomsten georganiseerd, die toch al worden bezocht, waardoor het verkrijgen van de PE-punten eigenlijk niet veel extra moeite kost.”
Zoekt u tegenwoordig naar meer alternatieve financiering dan voorheen?
“Nee, op zich niet. Ewals Holdings financierde al veel off balance. Ons financieringspatroon is door de crisis niet of nauwelijks beïnvloed. We geven in vergelijking met de pre-crisis-periode wel meer uitleg, doen meer aan communicatie met de stakeholders en streven all-over een grotere transparantie na.”
Is de relatie tussen u en de controlerend accountant de laatste jaren veranderd?
“In het geheel niet. Ik ken de discussie over de onafhankelijkheid en professioneel-kritische houding van de accountant en dat het mogelijk beter zou zijn om aansturing niet te laten plaatsvinden door degenen die door de accountant worden gecontroleerd (cfo en ook ceo), maar door de raad van commissarissen. Misschien is dat goed voor beursgenoteerde ondernemingen, maar ik zie de kritische accountant vooral als een verlengstuk van de cfo en vice versa. Dus de afstand tussen hem en mij is zeker niet toegenomen.”
Ups en downs in uw carrière?
“Enkele jaren geleden moesten we besluiten de activiteiten in Frankrijk te beëindigen. Dat was in eerste instantie een moeilijk en zwaar besluit. Het ging om tweehonderd medewerkers; ik heb stevig getwijfeld of dat een juist besluit was. Later bleek het zich eigenlijk in het omgekeerde te ontwikkelen: door dat besluit verminderde het beslag op onze financiële ruimte aanzienlijk wat ons tijdens de financiële crisis goed van pas kwam.”
Onderzoek 2012
Net als in vorige jaren zijn voor dit onderzoek de besturen en raden van commissarissen van in Amsterdam genoteerde bedrijven gescand op aanwezigheid van RA's en AA's. Hetzelfde is gedaan voor de grootste niet-beursgenoteerde ondernemingen, voor zover gegevens beschikbaar zijn. Daarnaast is via Accountant.nl een oproep gedaan aan leden die bestuurder zijn bij een onderneming met meer dan een half miljard omzet om zich aan te melden. Daarop zijn diverse reacties gekomen.
Voor de Top 50 zijn alleen leden van raden van bestuur geselecteerd. In de praktijk zijn dat meestal chief financial officers (financieel directeur) en in een enkel geval chief executive officers (algemeen directeur).
De functies zijn gewogen op basis van omzet (meestal boekjaar 2011). De financiële gegevens zijn ontleend aan jaarverslagen in de databank van Companyinfo.nl en in enkele gevallen aan informatie van het bedrijf zelf. Om te kwalificeren voor de lijst moet de jaaromzet minimaal 500 miljoen euro bedragen.
Eén AA?
Vrijwel alle cfo's en ceo's met accountantsachtergrond zijn RA. In de lijst van 2012 is - voor het eerst - één AA vertegenwoordigd. Dat AA-bestuurders in dit segment van het bedrijfsleven minder zijn vertegenwoordigd dan RA's ligt voor de hand. Mochten er echter toch AA's over het hoofd zijn gezien, dan kunnen deze zich per mail melden: accountant@nba.nl.