Nieuws 30 november 2017

Asset-bijeenkomst: accountantskantoor als 'open universiteit'

Voldoende jonge beroepsgenoten aantrekken is voor veel accountantskantoren een flinke uitdaging. Bovendien vertrekken velen weer na het voltooien van hun opleiding. "Eigenlijk zijn we een open universiteit", stelde KPMG-hoogleraar Rob Fijneman, tijdens een evenement van studievereniging Asset Accounting & Finance in Tilburg.

Marc Schweppe

Fijneman erkende dat kantoren veel inspanningen moeten plegen om jonge accountants aan zich te binden. "De grootste uitdaging zit bij mensen met zo’n zes, zeven jaar werkervaring." Het gaat er vooral om inhoudelijk aantrekkelijk te blijven als werkgever. Maar in de accountancy is soms ook sprake van repeterend werk. Dat vraagt om commitment van studenten. "En millennials willen het liefste elke dag iets anders doen," aldus Fijneman. Johan Hopmans, audit partner bij Deloitte, herkende dat wel. "Maar een stukje red tape is nu eenmaal part of the job en dat geldt voor een chirurg tegenwoordig ook."

Ook de NBA heeft zorgen over de capaciteit bij accountantskantoren, zei voorzitter Pieter Jongstra. In de recent gepresenteerde oorzakenanalyse van de NBA zijn voldoende capaciteit en een brede samenstelling van controleteams factoren die van invloed zijn op de kwaliteit. "Als het moeilijker wordt om mensen te vinden en je niet wilt inboeten aan kwaliteit, krijg je spanning."

Dagmar van Boekel, mkb-accountant bij Joore in Tilburg, koos bewust voor een kleiner kantoor "met minder hierarchie". Als partner werkt ze zelf mee bij klanten. Eerder zat ze bij PwC, waar de controleteams "vanuit het kantoor werden aangestuurd". Daar was in haar beleving minder ruimte voor contact met de opdrachtgever. Volgens Van Boekel verlaten veel jonge accountants het vak en worden accountant in business door alle checklisten en het moeten voldoen aan de toetsingen. Jammer, want "er zijn maar weinig beroepen waarin je zoveel ziet als in de accountancy".

Cultuur

Volgens een meerderheid (55 procent) van de aanwezige studenten zijn de 53 verbetermaatregelen die de sector doorvoert niet genoeg om het vertrouwen in accountants te herstellen. "Het beroep is zeker goed bezig", vond Jongstra "maar nog niet in de ogen van het publiek". Volgens hem vinden veel verbeteringen plaats "achter de muren" van de accountantsorganisaties en zien we die dus niet.

Godert van der Poel, cfo bij Siemens, vond dat zo'n enorm pakket aan verbetermaatregelen ook consequenties voor de top van de accountantskantoren had moeten hebben: "53 maatregelen, zou ik dan als cfo kunnen blijven zitten? Ik denk het niet." In zijn optiek draait alles om de cultuur binnen de kantoren. "Culture eats strategy for lunch. Je moet die hele generatie verwijderen om de cultuur te veranderen." Van Boekel erkende dat ook bij kleinere kantoren verbetering nodig is. "Je kunt wel vijfhonderd maatregelen nemen, maar het gaat om de ethiek en de cultuur binnen het bedrijf."

Na tien jaar extern toezicht is de kwaliteit nog niet op orde. Heeft ook toezichthouder AFM zelf een probleem, wilde dagvoorzitter en FD-journalist Bas Knoop weten. Volgens Van der Poel schiet de toezichthouder zijn doel voorbij: "Het is te veel form over substance, je kunt in elk dossier wel gaten schieten."

Fraude

Rondom de rol van accountants bij fraude is in de visie van Jongstra sprake van een "lastig probleem, zowel voor het bedrijf als voor de accountant". De accountant moet een publieke taak vervullen, dus is het volgens hem "best terecht dat mensen naar ons kijken en vragen 'waar was je toen die fraude gepleegd werd'"? Al is het opsporen van fraude "ongelofelijk lastig" en niet de primaire taak van de accountant, hij moet er wel alert op zijn. Maar er over communiceren is niet iets wat in de genen van accountants zit. "Daar is zeker nog progressie nodig."

Wat maakt iemand tot een goede accountant, wilde de zaal weten. Volgens Jongstra moet je goed beseffen wat voor functie je vervult en ook durven zeggen waar je voor staat. "Een goeie accountant wordt je door heel gretig en nieuwsgierig te zijn."

Technologie

In de ogen van veel aanwezigen is de accountant onvoldoende voorbereid op gebruik van technologie bij de jaarrekeningcontrole. Hoogleraar Fijneman herkende dat beeld. "We moeten antwoorden vinden op een nieuwe fase in ons vak en dat moeten we snel organiseren, anders gaan andere partijen dat van ons overnemen." Dat organiseren kan door nieuwe samenwerkingen op te zetten, of de kennis zelf naar binnen te halen. Fijneman stelde dat het curriculum van de accountantsopleidingen in hoogte tempo moet worden aangepast op ict-ontwikkelingen. "We moeten in de opleiding niet accepteren dat technologie een bijvak is. Soms krijg ik het gevoel dat ik als hoogleraar nog steeds geacht wordt een verhaal uit 1998 te vertellen."

Lange dagen

Accountancystudente Nicole Abbenes (23) herkende veel van de besproken thematiek, zei ze tijdens de afsluitende borrel. Abbenes werkt sinds twee jaar bij PwC, 32 uur per week, en studeert op vrijdag in Tilburg. In januari maakt ze lange dagen. De controles zijn intensiever geworden in het afgelopen jaar. Om de capaciteit binnen het team op orde te houden haalt PwC ook mensen uit België en Zuid-Afrika. "En andersom." Het is druk, ze wordt er heel erg planmatig van, in alles wat ze doet. Op drie dagen in februari na. Dan viert ze carnaval, "maar dat mag van mijn baas hoor". Ze komt immers uit Eindhoven.