Nieuws 24 oktober 2018

Symposium commissarissen en intern accountants: moreel kompas gebruiken

Moed tonen op momenten dat het er toe doet: dat stond recent centraal op een symposium voor commissarissen en intern accountants. "Wat heb je aan een moreel kompas als je het in je achterzak laat zitten?"

De vierde editie van het jaarlijkse symposium voor commissarissen en chief audit executives vond op 1 oktober plaats bij KPMG in Amstelveen.Organisator IIA Nederland werkte bij de opzet samen met de NBA Ledengroep Intern en Overheidsaccountants (LIO). Leidraad voor het symposium was het eerder dit jaar verschenen rapport 'Morele Moed en Internal Auditors', opgesteld door Nyenrode-onderzoekers Edgar Karssing, Ronald Jeurissen en Raymond Zaal.

Dagvoorzitter Jan Maarten Slagter vroeg zich af wat je aan een moreel kompas hebt, als je dat in je achterzak laat zitten. Auteur Edgar Karssing, hoofddocent beroepsethiek en integriteitsmanagement bij Nyenrode Business Universiteit, probeerde die vraag te beantwoorden. Het rapport benoemt een aantal manieren om morele gevoelens als zelfrespect, eigenwaarde, schaamte en schuld te ontkoppelen van immoreel gedrag. Karssing belichtte verschillende van die ‘ontkoppelingsmechanismen’, zoals verhullend taalgebruik, het verleggen van verantwoordelijkheden en het bagatelliseren of vertekenen van gevolgen.

Domme vragen stellen

Commissaris Annet Aris gaf uit haar eigen ervaring bij bedrijven als Randstad, ASML en ASR een aantal belangrijke voorbeelden van situaties die als red flags gezien kunnen worden. Bijvoorbeeld audit issues die niet goed worden opgepakt, of een defensieve houding van het management. Ook deed ze suggesties om commissarissen te helpen toch morele moed op te brengen als een situatie daar om vraagt. Bijvoorbeeld door ‘domme vragen’ te stellen, een duidelijk standpunt in te nemen tijdens een vergadering of door informeel onderwerpen te bespreken. "Maar pas op voor politieke spelletjes bij dit soort bilaterale onderonsjes", aldus Aris. In het uiterste geval is opstappen een moedige daad.

Thijs Smit kende het klappen van de zweep. De voormalig chief audit executive bij KPN, Corus, Ahold en tot voor kort SHV vertelde uitgebreid over de gang van zaken tijdens de Ahold-affaire. Zijn bijdrage gaf aan hoe dun de scheidslijn tussen goede en verstoorde verhoudingen kan liggen. Smit erkende daarbij zelf ook een fout te hebben gemaakt, door de verhoudingen tussen internal audit, commissarissen en de toenmalige ceo verkeerd in te schatten. "Op dat niveau kost je dat je baan."

Na de drie sprekers spraken de aanwezigen in groepjes verder over het thema morele moed. De resultaten werden vervolgens plenair met elkaar gedeeld. Op de website van IIA Nederland verschijnt nog een uitgebreid verslag van het symposium.