Nieuws 07 november 2019

'Audit only is riskant'

Om aan de maatschappelijke verwachtingen te voldoen, moeten accountantskantoren multidisciplinair blijven. Radicale ingrepen, zoals audit only, kunnen onbedoelde gevolgen hebben. Dat zeggen ACCA, IFAC en de Australisch-Nieuwzeelandse beroepsorganisatie CA ANZ.

Lex van Almelo

In het rapport Audit quality in a multidisciplinary firm kijken de Association of Chartered Certified Accountants (ACCA), de International Federation of Accountants (IFAC) en de Australisch-Nieuwzeelandse beroepsorganisatie CA ANZ naar wat "the evidence" zegt over het multidisciplinaire model en het verband met controlekwaliteit. Daarmee willen zij bijdragen aan een stevig debat over maatregelen om de onafhankelijkheid en controlekwaliteit te bevorderen op basis van feiten.

Voordat zij de feiten samenvatten, geven de organisaties aan dat accountantskantoren "a range of skilled professionals with diverse backgrounds" nodig hebben om uitspraken te kunnen blijven doen over de betrouwbaarheid van financiële verslagen. Denk aan klimaatverandering, cyberveiligheid en zelfs cultuurverandering in organisaties.

Volgens de organisaties valt het wel mee met de bedreigingen van de onafhankelijkheid. Uit een rapport van de Britse FRC blijkt dat het merendeel van de non-auditomzet van Britse kantoren komt van non-auditklanten. De non-auditdienstverlening aan controleklanten is "betrekkelijk klein". Dit is deels te danken aan de beperkende regels.

Uitkomsten

Het rapport steunt op een selectie van wetenschappelijke literatuur, rapporten van toezichthouders en ander onderzoek. Daaruit komt volgens de organisaties onder meer naar voren dat ruim een derde van tweeduizend ondervraagde Australiërs en Nieuwzeelanders vindt dat accountantskantoren advies moeten kunnen geven aan controlecliënten over de financiële verwerking van transacties en over tax planning, terwijl dat nu niet mag (onderzoek ACCA/ CA ANZ);

• er weinig publieke steun is voor audit only kantoren of omzetbeperking bij non-audit dienstverlening aan non-audit klanten ("the results also indicate there is limited support for auditonly firms, or for capping of non-audit services provided to non-audit clients") (onderzoek ACCA/ CA ANZ);
• non-audit dienstverlening volgens cfo’s en voorzitters van audit committees leidt tot breder commercieel inzicht en bredere kennis van de branche van de klant (ICAS/FRC);
• scheiding van audit- en non-auditdienstverlening dit “spill-overeffect” belemmert (literatuuronderzoek, waaronder artikel van Jan Bouwens);
• bij 90 procent van de audits een specialist wordt ingeschakeld, van wie de meesten waren verbonden aan het kantoor van de controlerend accountant (PCAOB);
• de combinatie van controle en advies leidt tot lagere kosten, meer vaktechnische competentie en meer concurrentie (econoom universiteit van Barcelona in 2000);
• de beperking van belastingadvies door de PCAOB geen invloed had op de controlekwaliteit (USC);
• controlecliënten meer winst maken bij de combinatie van controle en advies (Ciconte e.a., 2017);
• er al veel (internationale) regelgeving is om belangenconflicten te voorkomen en de onafhankelijkheid te waarborgen;
• multidisciplinaire kantoren het beroep aantrekkelijker maken voor de nieuwe generatie (CMA).

Niet effectief

Om te kunnen blijven voldoen aan de maatschappelijke vraag, moeten kantoren volgens ACCA, IFAC en CA ANZ meerdere specialismen kunnen inzetten bij de controle. Daarvoor is een multidisciplinaire benadering nodig. Dat houdt het beroep ook aantrekkelijk voor jonge accountants. Er zijn al robuuste regels en beleid om de onafhankelijkheidsrisico's te verzachten. Kortom, gezien de feiten kun je vraagtekens plaatsen "bij de noodzaak van radicale ingrepen die onbedoelde gevolgen kunnen hebben voor de controlekwaliteit".

In Nederland stelt de CTA in haar interim-rapport dat er voldoende onderzoek is gedaan naar audit only, maar dat de uitkomsten van dat onderzoek niet eenduidig laten zien dat de scheiding van controle en advies effectief is.