Nieuws

Olof Bik: 'Accountants moeten voet bij stuk houden in publiek debat'

De risico's die horen bij accountantscontrole kunnen nooit helemaal ondervangen worden door regelgeving en "professionele interventie". Dat stelde professor Olof Bik tijdens zijn inaugurele rede aan Nyenrode. "We moeten ons realiseren dat accountants ook maar mensen zijn."

"De beroepsgroep van accountants moet zijn eigen kloof durven te overbruggen, door te kiezen voor kwaliteit van financiële verslagggeving  als kompas voor de kwaliteit van accountantscontrole", aldus Bik. Hij sprak zijn rede uit op 17 september, ter gelegenheid van zijn aanvaarding van de leerstoel Behavorial research in auditing aan Nyenrode Business Universiteit.

Foto oratie Olof Bik

Een kwaliteitsprobleem met een jaarrekening of gebrekkige financiële verslaglegging werpt natuurlijk een schaduw op het werk van de accountant, meent Bik. "De accountant zou dan ook sterker in zijn schoenen moeten staan: de realiteit is dat de kwaliteit van financiële verslaggeving - en dus ook problemen en gebreken daarin - een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van ten minste een aantal partijen in de hele keten van financiële verslaggeving en controle."

Geen spel zonder risico's

Tegelijkertijd is het professionele gedrag van accountants doorslaggevend voor de kwaliteit van de controle van jaarcijfers, stelt Bik. "Accountantscontrole kan dus geen spel zijn zonder natuurlijke risico's. Dergelijke risico's kunnen misschien nooit helemaal ondervangen worden door regelgeving en professionele interventie alleen. Die maatregelen kunnen zelfs onbedoelde bijeffecten hebben."

Foto oratie Olof Bik

Volgens Bik heeft het accountantsberoep de neiging te vertrouwen op schijnbaar gemakkelijke ingrepen of snelle herstelacties, die soms worden ingevoerd zonder de geschiktheid en effectieve werking ervan te testen. "Is dat niet vreemd? Zou u een medicijn gebruiken waarvan de werkzaamheid en de bijwerkingen niet getest zijn?" Nee, natuurlijk niet, aldus de hoogleraar. "Ik maak me daar zorgen over, want er is zelden een eenvoudig antwoord op een eenvoudig gestelde vraag. Ik begrijp dat onze minister van Financiën ingrijpende maatregelen overweegt voor het beroep van accountant. Maar die moeten natuurlijk ook getest worden in het licht van de wetenschap."

Onbedoelde neveneffecten

Vraag is volgens Bik hoe multidisciplinair gedragsonderzoek bij accountants kan bijdragen aan mogelijke verbetermaatregelen. "Maatregelen moeten worden getest op werkzaamheid en onbedoelde neveneffecten. Maatregelen die meer onder directe invloed van het bestuur van accountantskantoren vallen en die passen bij de identiteit, cultuur en filosofie van het accountantskantoor."

Bik waarschuwt voor "onbekende en onbedoelde neveneffecten" bij het invoeren van maatregelen die niet zijn getest. "Vooral in een beroep waarin de professionele oordeelsvorming en het professionele gedrag van de individuele accountant zo centraal staan. Er kunnen zich incidenten voordoen die redelijkerwijs buiten de invloed van het management liggen. Zaken die verkeerd gaan, gebeuren vaak op dezelfde manier als zaken die goed gaan."

Het antwoord op de vraag wat beleidsbepalers anders moeten doen na lezing van zijn onderzoek, zou volgens Bik ook kunnen zijn: "Het huidige beleid is goed; er is geen verandering nodig. Houd voet bij stuk."

Inaugurele rede prof.dr. Olof Bik: 'Crossing the divide: behavioral research in auditing'

Gerelateerd

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.