Nieuws 13 januari 2020

Hoekstra stuurt DG weg, kabinet versterkt aansturing Belastingdienst

Het kabinet versterkt de aansturing van de Belastingdienst om de dienstverlening ervan te verbeteren. De onderdelen Toeslagen en Douane worden ontvlochten van de rest van de Belastingdienst. Directeur-generaal Jaap Uijlenbroek vertrekt bij het ministerie van Financiën.

"In Nederland moeten we kunnen rekenen op een betrouwbare overheid. Helaas is ondanks grote inspanningen van de Belastingdienst dit de afgelopen periode niet altijd goed gegaan. Dat gaan we veranderen met een aantal maatregelen", aldus minister Wopke Hoekstra (Financiën) in een aankondiging van de maatregelen op Twitter. Hij nam de aansturing van de Belastingdienst vlak voor het Kerstreces over van staatssecretaris Menno Snel, die aftrad vanwege de toeslagenaffaire.

De minister begon het nieuwe werkjaar op 6 januari meteen met een stevige vergadering bij de Belastingdienst. In een brief informeert hij de Tweede Kamer over de genomen maatregelen. In de uitvoering van de taken "wordt de basis gelegd voor het vertrouwen dat in de Belastingdienst wordt gesteld. Voor een goede uitvoering van deze cruciale taken is een moderne en slagvaardige Belastingdienst een absolute randvoorwaarde", aldus Hoekstra. "De afgelopen jaren zijn hiervoor al diverse belangrijke stappen gezet. Met deze aanvullende stappen versterken we deze."

Vertrek directeur-generaal

Douane en Toeslagen worden ontvlochten als onderdelen van de Belastingdienst, om deze op termijn als zelfstandige onderdelen te plaatsen binnen het ministerie van Financiën. Er worden drie nieuwe directeuren-generaal aangesteld voor Toeslagen, Douane en Belastingdienst (inclusief FIOD). Zij zullen samen de verdere ontvlechting regelen. Op korte termijn zal de minister die drie functies (waar nodig op interim-basis) invullen, zo meldt het ministerie. "Hiermee komt een eind aan de integrale verantwoordelijkheid van de huidige directeur-generaal voor de hele Belastingdienst en komt er een eind aan diens werkzaamheden.”

De zittende DG Jaap Uijlenbroek wordt bijzonder adviseur bij de Algemene Bestuursdienst (ABD) en “zal zich richten op werkzaamheden buiten het ministerie van Financiën”. Uijlenbroek was DG Belastingdienst sinds januari 2017. Hij kwam vlak nadat de Commissie onderzoek Belastingdienst haar rapport had opgeleverd en het kabinet besloot om de dienst direct onder het ministerie van Financiën te positioneren. "Mede op basis van deze opdracht heeft Uijlenbroek de topstructuur ingevoerd bij de Belastingdienst om de dienst adequaat te kunnen besturen", zo schrijft het ministerie. De toeslagenaffaire bewijst dat dit in de praktijk nog niet goed ging.

Volgens Hoekstra, die zijn waardering uitspreekt voor de vertrekkende DG, heeft Uijlenbroek "een ongelooflijk ingewikkelde klus op zich genomen" en "een belangrijke impuls gegeven aan de doorontwikkeling van de Belastingdienst".

Uijlenbroek zelf kijkt terug op "drie bewogen jaren" als directeur-generaal bij de Belastingdienst en vertrekt naar eigen zeggen "met pijn in het hart". Hij noemt de Belastingdienst "onmisbaar" als "essentiële uitvoeringsorganisatie" voor Nederland. "De dienst wordt gedragen door dertigduizend collega's waarin ik groot vertrouwen heb en die onmisbaar zijn voor Nederland."

Cultuur

Volgens het ministerie is intensivering en versnelling in het op orde maken van de managementinformatie bij de dienst noodzakelijk. Ook bij de Belastingtelefoon gaat het nog niet goed genoeg, ondanks extra capaciteit in het afgelopen jaar, erkent het ministerie. Een externe partij moet helpen bij een "fundamentele transformatie" van de Belastingtelefoon, om burgers en bedrijven "beter en effectiever" te woord te kunnen staan. In de Kamerdebatten over de toeslagenkwestie werd een verwijzing van Snel naar de Belastingtelefoon met hoongelach ontvangen.

Het bestaande cultuurprogramma bij de Belastingdienst wordt geïntensiveerd en uitgebreid, om meer oog te hebben voor de "menselijke maat en een veilige werkomgeving". Daarom is cultuur tot vierde pijler van het interne programma Beheerst Vernieuwen van de dienst gemaakt. Naast "ontwikkelassessments" voor leidinggevenden worden ook twee onafhankelijke "personeelsraadspersonen" aangesteld. Bij die personen kunnen medewerkers misstanden bij de Belastingdienst melden.

Premier Rutte en minister Hoekstra gaan overleggen met de voorzitters van de coalitiefracties om te bezien hoe de politieke sturing op de Belastingdienst verder vorm zal krijgen, gezien "het grote pakket aan verantwoordelijkheden" van een staatssecretaris van Financiën en de veranderingen die nodig zijn. "Sommige van deze noodzakelijke veranderingen om de Belastingdienst duurzaam te verbeteren kunnen op korte termijn worden gerealiseerd. Tegelijkertijd zullen andere onderdelen jaren vergen", aldus het ministerie.

Brief minister Hoekstra over versterken besturing Belastingdienst