Nieuws

'Onethisch gedrag ontstaat vaker vanuit werkomgeving dan vanuit persoon'

Wangedrag wordt vaak aan persoonlijke kenmerken toegeschreven, maar de werkomgeving of het klimaat binnen organisaties hangen veel sterker samen met onethisch gedrag.

Dat zei Elianne van Steenbergen in de oratie die zij maandag uitsprak bij de aanvaarding van haar ambt als hoogleraar in de Psychologie van Toezicht. De leerstoel is begin dit jaar ingesteld door de Universiteit Utrecht en de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Volgens Van Steenbergen berust ook het idee dat cultuur in een organisatie volstrekt ongrijpbaar is op een misverstand. Er is volgens haar steeds meer informatie beschikbaar over waar bijvoorbeeld psychologische veiligheid uit bestaat en hoe je dit kunt meten en veranderen.

Van Steenbergen kijkt vanuit een psychologische lens zowel naar het gedrag van mensen in organisaties, als naar de invloed van toezichthouders hierop; wat stimuleert medewerkers om de regels na te leven en wat werkt juist averechts? Ze richt zich daarbij op de directe sociale context waarbinnen regelnaleving of -overtreding plaatsvindt; gedrag en cultuur in organisaties. Van oudsher wordt volgens Van Steenbergen naleving vooral vanuit een economische of juridische blik bekeken.

Van Steenbergen ziet ook mogelijkheden voor toezichthouders om hun aanpak effectiever te maken. Toezichthouders kunnen volgens haar in hun aanpak en communicatie beter aansluiten bij de redenen waarom mensen niet naleven, om effectief te zijn. Van Steenbergen: "Het 'weten, willen, kunnen-model' kan hierbij nog steeds verrassende inzichten bieden. Dan kom je er bijvoorbeeld achter dat medewerkers de regels wel kennen en willen naleven, maar zaken als: een hoge targetdruk, ICT-systemen of de wijze van beoordelen, hen daar in hun beleving vanaf houden."

De AFM doet sinds 2016 onderzoek naar gedrag en cultuur bij financiële ondernemingen. Van Steenbergen werkt bij de AFM als senior toezichthouder in het team Gedrag & Cultuur binnen het Expertisecentrum. Bij de UU is zij verbonden aan de onderzoeksgroep Organisatiegedrag van Universiteitshoogleraar prof. dr. Naomi Ellemers.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.