RvS schrapt bouwvrijstelling, kan vertraging opleveren in bouw
Bouwprojecten mogen niet meer automatisch toestemming krijgen om tijdelijk stikstof uit te stoten. De Raad van State heeft woensdag geoordeeld dat de zogenoemde bouwvrijstelling juridisch niet houdbaar is.
Als een bouwproject leidt tot stikstofneerslag in een kwetsbaar natuurgebied, is nu weer een natuurvergunning nodig. De uitspraak kan gevolgen hebben voor de hele bouwsector, per project moet weer een stikstofberekening worden gemaakt.
Met de vrijstelling was voor de bouw, aanleg en sloop van onder meer woningen, energieprojecten en wegen geen natuurvergunning nodig. Voor stikstofuitstoot dichtbij natuurgebieden, met een mogelijk negatief effect op deze natuur, is dat vanaf nu wel weer vereist.
Het ging bij de hoogste algemene bestuursrechter concreet om de bouwvrijstelling van het megaproject Porthos. Dat project draait om opslag van CO2 van de industrie in de Rotterdamse haven in een leeg gasveld onder de Noordzee. Mobilisation for the Environment (MOB) wees erop dat het project stikstofneerslag veroorzaakt in beschermde natuurgebieden. De vrijstelling klopt volgens de milieuclub juridisch gezien niet.
Dit is niet het einde van het Porthos-project, benadrukt de Raad van State. Er is gericht onderzoek nodig naar mogelijke stikstofneerslag tijdens de bouw. Dat onderzoek is al gedaan, maar Porthos had het te laat in de procedure ingediend. MOB krijgt daarom zes weken de tijd om op dit onderzoek te reageren. Daarna gaat de rechtszaak over Porthos verder.
Volgens de Raad van State was er geen andere mogelijkheid dan een streep zetten door de bouwvrijstelling. Dat komt omdat de vrijstelling niet voldoet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. De overheid had aangekondigde maatregelen tegen stikstofuitstoot gebruikt als onderbouwing voor de bouwvrijstelling, maar die mogen volgens het Europese recht pas worden meegenomen als de maatregelen ook echt zijn doorgevoerd. De bestuursrechter geeft aan dat er bovendien nog te veel onzekerheid is over hoeveel de maatregelen gaan opleveren.
De bouwvrijstelling was van belang voor de hoeveelheid woningen die gebouwd moeten worden en de energietransitie, ziet de Raad van State. Ze overwoog daarom om het Europese Hof van Justitie te vragen om mogelijkheden om de bouwvrijstelling toch door te laten gaan. Maar zelfs dan waren de onzekerheden te groot, aldus de bestuursrechter. De bouw moet daarom weer terugvallen op de stikstofberekeningen per project. Bovendien is er de mogelijkheid om stikstofuitstoot te compenseren. In sommige gevallen kunnen projecten ook doorgaan als ze van groot maatschappelijk belang zijn, als er geen alternatieven voor zijn en als er compenserende maatregelen worden getroffen om de natuur te beschermen.
Reactie werkgeverskoepels
De uitspraak van de Raad van State betekent de zoveelste "dramatische plotwending in de slechte film van het stikstofdossier", zeggen ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland in een reactie. De ondernemers denken dat de schade, die al tientallen miljarden euro's bedroeg, nog weer flink hoger kan uitpakken.
De hoogste bestuursrechter van Nederland zette eerder op woensdag een streep door de regeling van de stikstofvrijstelling. Daardoor krijgen bouwprojecten niet meer automatisch toestemming om tijdelijk stikstof uit te stoten. De ondernemers klagen dat de uitspraak de economie en de energietransitie aan de ketting legt.
"Voor zowel burgers als bedrijven heeft dit grote gevolgen", zo staat in een verklaring van de bedrijfslobbyclubs. Door de uitspraak zullen bouwprocedures vele malen langer gaan duren en worden vergunningstrajecten een stuk complexer, benadrukken ze. "Als er überhaupt nog vergunningverlening mogelijk is."
Volgens de ondernemersvereniging komen vele woningbouwprojecten op losse schroeven te staan. Daarmee komt het oplossen van de woningnood "ernstig in gevaar". Ook het behalen van onze klimaatdoelstellingen komt onder nog grotere druk te staan, zo klinkt het.
VNO-NCW en MKB-Nederland berekenden eerder al dat de schade door vertraagde of uitgestelde projecten vanwege de stikstofcrisis 28 miljard euro betrof. Dit bedrag zal vanwege de uitspraak met vele tientallen miljarden euro’s oplopen, denken ze.
Uit de uitspraak van de RvS komt vooral naar voren dat de stikstofuitstoot in rap tempo omlaag moet. De ondernemers vragen zich af of het kabinet wel over voldoende uitvoeringskracht beschikt. Zeker ook omdat het advies van stikstofbemiddelaar Johan Remkes om zogeheten piekbelasters snel uit te kopen niet wordt opgevolgd.
"Wij vragen van het kabinet om zo snel mogelijk tot een juridisch houdbare oplossing te komen voor deze enorme problematiek", aldus de lobbyclubs. Ook moet het kabinet in gesprek met Brussel voor een oplossing. "Het kan niet zo zijn dat we terecht onze handtekening zetten onder Europese klimaatplannen maar tegelijkertijd geen ruimte kunnen krijgen om ze uit te voeren", aldus de verenigingen.
Bron: ANP