Rekenkamer: Belastingdienst corrigeert steeds minder bij inhuur zelfstandigen
De aanpak door de Belastingdienst van schijnzelfstandigheid bij inhuur van vakmensen in allerlei bedrijfssectoren komt niet van de grond. Dat stelt de Algemene Rekenkamer.
De Rekenkamer heeft via data-analyse bij 1,1 miljoen aangiften nagegaan hoe vaak de Belastingdienst correcties toepast op de aangifte van zelfstandigen. Dat aantal loopt sinds 2016 terug. De pakkans is laag bij schijnzelfstandigheid; de Belastingdienst is met de huidige middelen niet in staat vooraf of achteraf schijnzelfstandigheid aan te pakken, zo blijkt uit 'feitelijk focusonderzoek' van de Algemene Rekenkamer.
In 2016 is een nieuwe wet van kracht geworden die steviger handhaving ook bij opdrachtgevers mogelijk maakt, de Wet Deregulering beoordeling arbeidsrelaties (Dba). Maar het kabinet besloot die wet voorlopig niet te handhaven ('moratorium'), na maatschappelijke onrust over nieuwe regels. Belastingambtenaren controleren daardoor bij steeds minder opdrachtgevers of zij ten onrechte geen loonheffing afdragen. Het aantal correcties is laag en ook zzp'ers worden minder gecontroleerd.
De handhavingsstop bij de opdrachtgevers is de afgelopen jaren iets afgezwakt. Zo kan de Belastingdienst een opdrachtgever een aanwijzing geven als zij schijnzelfstandigheid vermoedt. Toch heeft de dienst tussen eind 2019 en 2021 maar drie aanwijzingen afgegeven en maar één keer een correctie opgelegd.
Weinig animo voor webmodule
Ook stelt de Algemene Rekenkamer vast dat bedrijven minder vooroverleg met de Belastingdienst aanvragen, om duidelijkheid te krijgen over de juistheid van een inhuurconstructie. Bedrijven en andere organisaties huren graag zelfstandigen in, onder meer omdat dit door lagere belastingafdrachten goedkoper is dan mensen in loondienst nemen.
Hulpmiddelen die onder meer door de Belastingdienst zijn ontwikkeld om duidelijkheid te geven over de arbeidsrelatie, zoals een webmodule die naleving van de wet eenvoudiger moet maken, worden weinig benut. In het coalitieakkoord wordt juist veel van de webmodule verwacht.
De Algemene Rekenkamer heeft voor het onderzoek gesproken met belastingmedewerkers en partijen op de arbeidsmarkt. Opdrachtgevers, zelfstandigen en vakbonden dringen, net als medewerkers van de Belastingdienst, aan op spoedige verandering. De huidige praktijk zorgt voor een ongelijk speelveld op de arbeidsmarkt als sprake is van schijnzelfstandigheid. Die praktijk wordt door de sterk terughoudende handhaving van de Belastingdienst niet doorbroken.
Tekort belastingambtenaren
De rijksoverheid loopt door het gebrek aan handhaving belasting- en premie-inkomsten mis. Hoe langer de oplossing uitblijft, des te groter de problemen worden, aldus de Rekenkamer. Specialisten van de Belastingdienst dringen aan op stapsgewijs opheffen van het huidige handhavingsmoratorium.
Simpelweg alle fiscale regels van de Wet Dba (Deregulering beoordeling arbeidsrelaties) handhaven, is geen structurele optie, meent de Rekenkamer. Het is niet reëel voor de fiscus en ook kan de onrust onder bedrijven die zelfstandigen willen inhuren dan weer oplaaien.
Het onderscheid vaststellen tussen loondienst en ondernemerschap door een zelfstandige is arbeidsintensief. De fiscus heeft onder de huidige wet- en regelgeving te weinig gespecialiseerde belastingambtenaren, als het nu grotendeels bevroren toezicht heringevoerd wordt.
Nederland telt inmiddels 1,1 miljoen zzp’ers, tegen acht miljoen mensen in dienstverband.
Bron: Algemene Rekenkamer
Gerelateerd
NBA kritisch over concept-wet beoordeling arbeidsrelaties
De openbare consultatie van de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden heeft meer dan elfhonderd reacties opgeleverd. Ook de NBA heeft...
Adviescollege: wetsvoorstel tegen schijnzelfstandigheid werkt niet
Het wetsvoorstel van minister Karien van Gennip (Sociale Zaken) om schijnzelfstandigheid terug te dringen werkt niet.
Zzp'ers niet blij met voorstel nieuwe zzp-wet
Over het voorstel voor een nieuwe zzp-wet zijn zzp'ers zelf niet te spreken. Acht op de tien zzp'ers steunen het wetsvoorstel niet. Dat blijkt uit een peiling van...
Veel arbeidsongevallen blijven buiten beeld bij Arbeidsinspectie
Elk jaar worden ongeveer tweehonderdduizend werknemers slachtoffer van een arbeidsongeval. Uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer blijkt dat zeker de helft van...
Gerechtshof doet nog geen uitspraak in zaak chauffeurs Uber
Het gerechtshof Amsterdam doet dinsdag nog geen eindoordeel in de zaak over de zelfstandigheid van chauffeurs van Uber.