Raad van State torpedeert anti-witwasplannen
Een voorgestelde gezamenlijke aanpak van witwassen door toezichthouders, banken en opsporingsinstanties doet een te grote inbreuk op de grondrechten van bedrijven en burgers.
Dat schrijft de Raad van State in een advies over de voorgestelde 'Wet plan van aanpak witwassen'. De Afdeling advisering van de Raad van State heeft in januari 2021 advies uitgebracht over het Wetsvoorstel plan van aanpak witwassen. Het advies is op 16 juni 2022 openbaar gemaakt en gepubliceerd naar aanleiding van een concreet verzoek op grond van de Wet open overheid.
De Raad van State onderschrijft het doel van het wetsvoorstel, namelijk het bestrijden van witwassen en financieren van terrorisme en onderkent ook dat zogeheten poortwachters (zoals banken) een belangrijke rol spelen om misbruik van het financiële stelsel te voorkomen.
Vergaande inbreuken
"Twee van de voorgestelde maatregelen leiden echter tot vergaande inbreuken op grondrechten van burgers en bedrijven die vertrouwelijke gegevens en de persoonlijke levenssfeer beschermen. Hoe belangrijk de bestrijding van witwassen en van financiering van terrorisme ook is, bij deze maatregelen is de vraag of het doel de middelen wel heiligt. Deze middelen gaan in de opzet van het wetsvoorstel te ver. Het gaat daarbij om informatie-uitwisseling bij gezamenlijke monitoring van banktransacties en bij cliëntenonderzoek", aldus de Raad.
Het wetsvoorstel maakt het mogelijk voor banken om hun transactiegegevens samen te brengen in een centrale database. Het maakt het vervolgens mogelijk deze gegevens onderling te delen om witwassen en financieren van terrorisme te bestrijden. Vijf Nederlandse banken hebben in 2019 het voornemen opgevat om bijna tien miljard transacties per jaar bij 35 miljoen cliënten samen te monitoren. Het voorstel regelt dit.
"Zo zullen er vertrouwelijke gegevens worden opgeslagen, geanalyseerd en bewerkt van vrijwel alle Nederlandse burgers en bedrijven. De massale schaal waarop banktransacties gezamenlijk zullen worden gemonitord is ongekend en betekent een vergaande inbreuk op de vertrouwelijkheid van gegevens van burgers en bedrijven. Daarbij gaat het niet alleen om het recht op privacy. Deze monitoring kan ook leiden tot uitsluiting en discriminatie", schrijft de Raad, die niet vindt dat is aangetoond dat deze maatregelen noodzakelijk en proportioneel zijn, en dat er ook geen passende rechtsbescherming is voorzien.
Verplichte gegevensdeling
Het voorstel houdt verder een verplichting in voor een instelling om bij onderzoek naar een (potentiële) client met een hoog risico navraag te doen bij andere instellingen. De bevraagde instelling is dan verplicht om gegevens te delen. "Deze gegevensdeling is een inbreuk op de bescherming van vertrouwelijke bedrijfs- en persoonsgegevens. Ook staat het voorstel op gespannen voet met het beroepsgeheim van notarissen en advocaten. Volgens het wetsvoorstel zijn zij niet gehouden aan hun geheimhoudingsplicht als zij de gegevens uitwisselen." De Raad adviseert de noodzaak en proportionaliteit van deze maatregel alsnog beter te motiveren.
Gerelateerd
Triodos is van vermaning DNB over witwascontroles af
Triodos Bank is van een vermaning af, die De Nederlandsche Bank (DNB) eerder gaf om mogelijke tekortkomingen bij de bank in de strijd tegen witwassen.
Omgevallen vastgoedinvesteerder SIGNA onderzocht om witwassen
Justitie in Duitsland onderzoekt of het omgevallen vastgoedimperium SIGNA Gruppe zich schuldig heeft gemaakt aan witwassen. Dat bevestigt de openbaar aanklager in...
Opsporingsdiensten en OM legden fors meer beslag in 2023
De gezamenlijke inspanningen van het Openbaar Ministerie (OM) en opsporingsdiensten resulteerden voor 2023 in een beslagopbrengst van 363,5 miljoen euro. Dat is...
Brussel dwarsboomt gezamenlijke witwasaanpak Nederlandse banken
Brussel heeft een streep gezet door de opzet van het Nederlandse anti-witwasproject Transactiemonitoring Nederland (TMNL), een plan van Nederlandse banken om samen...
Europese witwaswaakhond naar ECB-thuisstad Frankfurt
De nieuwe Europese witwaswaakhond wordt ondergebracht in Frankfurt. De Duitse stad, die ook al de Europese Centrale Bank (ECB) herbergt, is verkozen boven onder...