Kwartiermakers zijn 'voorzichtig positief' over ontwikkelingen accountantssector
Minister Kaag van Financiën heeft de vierde voortgangsrapportage van de Kwartiermakers toekomst accountancysector gedeeld met de Tweede Kamer. Op basis van onderzoek naar het audit only-model zien de kwartiermakers geen aanleiding om een structurele splitsing verder te verkennen.
Kwartiermakers Marlies de Vries en Chris Fonteijn zijn "voorzichtig positief" over ontwikkelingen die zij in de afgelopen tijd gezien hebben binnen het accountantsberoep. Daarbij verwijzen zij onder meer naar diverse oorzakenanalyses "met de juiste diepgang", die door de AFM en werkgroepen van de NBA zijn opgeleverd, bijvoorbeeld rondom fraude en continuïteit.
Ook heeft de NBA in samenspraak met de sector plannen gepresenteerd, die verder gaan dan de opdracht die de kwartiermakers hebben gekregen. "Hieruit blijkt dat de sector relevante mogelijk ongemakkelijke onderwerpen niet schuwt, zoals het vraagstuk rondom de geheimhoudingsplicht versus de meldingsplicht."
Tegelijk zien de kwartiermakers dat met name op het gebied van cultuur, educatie en innovatie nog grote stappen van de sector nodig zijn. Zij roepen de sector op meer durf te tonen om te experimenteren, bijvoorbeeld op het gebied van innovatie, fraude en continuïteit.
Ook nieuwe wetgeving moet niet te lang duren en zij verzoeken de minister daarom vaart te maken met het wetsvoorstel Wet toekomst accountancysector. Dat wetsvoorstel is recent na behandeling in de ministerraad doorgezonden naar de Raad van State voor advies.
Onderzoek structuurmodellen
De kwartiermakers willen graag pas hun overkoepelend oordeel geven over de diverse onderzoeken en het experiment ten aanzien van de structuurmodellen, als alle onderzoeken zijn afgerond. Dat gebeurt bij hun slotrapportage in 2023. Maar inmiddels is wel het onderzoek van SEO economisch onderzoek naar 'audit only' voltooid. Het rapport daarover is ook aan de Kamer aangeboden door de minister.
In het rapport constateert SEO dat 'structurele splitsing' leidt tot zekere nadelen, terwijl tegelijk niet vaststaat of dit leidt tot de gewenste verbeteringen voor de kwaliteit van wettelijke controles. De kwartiermakers zien in het rapport geen aanleiding om een structurele splitsing van audit en advies verder te verkennen. Wel zien zij de meerwaarde van het stellen van nadere eisen aan de transparantie van de controle- en adviestak van accountantsorganisaties. De kwartiermakers gaan graag met de sector en de minister in gesprek over verdere analyse.
Daarnaast is, na een "lastige aanloop" ook onderzoek naar het intermediair-model van start gegaan, onder begeleiding van de UvA. "Met name het enthousiasme van ondernemingen om deel te nemen was beperkt", aldus de kwartiermakers. De steun vanuit accountantskantoren en de aanmeldingen van de intermediairs waren wel positief.
Ketenverantwoordelijkheid
De kwartiermakers vragen verder aandacht voor de ketenverantwoordelijkheid. Uit meerdere oorzakenanalyses en uit bevindingen van de door de kwartiermakers ingestelde expertgroep fraude en continuïteit blijkt dat versterking van de keten onontbeerlijk is. Vanuit de sector wordt bij herhaling de wenselijkheid van een 'in control statement' benadrukt.
De kwartiermakers hebben begrip voor de teleurstelling van de sector bij het uitkomen van de consultatie voor een nieuwe Code Monitoring Corporate Governance. Wat de Vries en Fonteijn betreft moet het in control statement geregeld worden in de wet en zij vragen de minister in hun voortgangsrapport om over de benodigde wetswijziging in overleg te treden met de minister van Justitie en Veiligheid.
Minister Kaag deelt de opvatting van de kwartiermakers dat ketenverantwoordelijk belangrijk is, maar vindt wettelijke verankering van een in control statement op dit moment nog niet nodig, blijkt uit haar brief aan de Kamer. Zij heeft voorkeur voor uitbreiding van de verklaring die al is vereist op basis van de Corporate Governance Code. "Indien uitbreiding van de verklaring in de Code niet wordt opgepakt door de nieuwe Commissie, die per 1 januari 2023 start, zal ik in gesprek gaan met de minister voor Rechtsbescherming om te bezien hoe wettelijke verankering mogelijk is", aldus Kaag. Het werk van de huidige Monitoring Commissie zit er eind 2022 op.
Cultuur
Het thema cultuur vraagt blijvende aandacht van de kwartiermakers. Ze constateren dat de werkgroep Cultuur van de NBA met een goede oorzakenanalyse en agenda is gekomen en dat het thema cultuur steeds meer gezien wordt als rode draad vanuit de verschillende werkgroepen en oorzakenanalyses, zoals bij fraude en continuïteit.
In de gesprekrondes met commissarissen van accountantsorganisaties constateren zij dat die hun taak op het terrein van cultuur(verandering) serieus nemen. Dit sterkt de kwartiermakers in de opvatting dat uitbreiding van de reikwijdte van de accountantsorganisaties met een verplichte Raad van Commissarissen en de uitbreiding van hun bevoegdheden, zoals voorgesteld in het Wetsvoorstel, wenselijk is.
Educatie
De kwartiermakers hebben veel rondetafels en andere gesprekken georganiseerd rondom het thema educatie. Uitkomst is dat grondige herijking van de opleiding noodzakelijk is. De opleiding zit overvol en de kwartiermakers hebben meerdere malen en uit verschillende hoeken gehoord dat de stringente toepassing van de CEA-eindtermen als belemmerend wordt ervaren.
Bij een herijking moet niet alleen naar de inhoud van de opleiding en de aansluiting tussen opleiding en permanente educatie gekeken worden, maar ook naar het wettelijk kader; in het bijzonder de bevoegdheidsverdeling tussen bij de opleiding betrokken partijen. De huidige vormgeving van het opleidingsstelsel en de verdeling van bevoegdheden werkt volgens de kwartiermakers belemmerend voor de noodzakelijke herijking en veranderingen.
Er is dan ook aanpassing van de Wet op het accountantsberoep nodig. De kwartiermakers adviseren de minister een commissie in te stellen die de noodzakelijke vernieuwing kan brengen. Bij de herijking is de aantrekkelijkheid van de opleiding en daarmee van het beroep een belangrijk aandachtspunt.
Innovatie
De kwartiermakers stellen in hun rapportage ook dat de sector meer kan en moet innoveren. Accounttech binnen de NBA wordt als goed voorbeeld genoemd, maar ook op organisatieniveau kunnen stappen gezet worden.
Uit gesprekken binnen de sector komt naar voren dat accountantsorganisaties de inzet van data-analyse niet verplicht stellen voor individuele opdrachten, maar overlaten aan de teams. De kwartiermakers constateren dat hierdoor over het geheel onvoldoende data-analyse wordt ingezet. Zij roepen accountantsorganisaties op om daar meer sturing aan te geven en nadrukkelijker ruimte te maken voor innovatie.
Gerelateerd
Tweede Kamer heeft veel vragen over nieuwe accountantswet
De vaste commissie voor Financiën van de Tweede Kamer heeft, als voorbereiding op de behandeling van de Wijzigingswet accountancysector, een flink aantal vragen...
AFM-jaarverslag: Accountant opereert in 'systeem met kwetsbaarheden'
Het accountantsberoep is volop in transitie, maar tegelijk opereert de accountant in een "systeem met kwetsbaarheden". Wel heeft het beroep "significante stappen"...
Wie niet betaalt, maar wel bepaalt
Om audits van topkwaliteit te kunnen leveren moet de prijs omhoog, meent Jan Bouwens. De discussie zou moeten gaan over wie het verschil moet bijbetalen.
Regelgeving accountantsberoep is ‘mooie mix’ van wettelijk kader en zelfregulering
De regelgeving voor het accountantsberoep is een “mooie mix van wettelijk kader, dus wat de overheid regelt, en wat accountants zelf kunnen regelen over hun beroep”....
Ruud Vergoossen: 'Het accountantsberoep is van zijn voetstuk gevallen'
Onlangs sprak Ruud Vergoossen zijn afscheidsrede uit als hoogleraar externe verslaggeving aan Nyenrode Business Universiteit. Naast de kernpunten uit zijn betoog,...