Nieuws 24 februari 2023

Nog geen negen procent westerse bedrijven is echt weg uit Rusland

Precies een jaar na de Russische inval in Oekraïne, blijkt nog geen negen procent van de in Rusland actieve bedrijven hun Russische activiteiten te hebben afgestoten. Accountantskantoren zijn wel vertrokken.

Volgens economenwebsite ESB zijn maar 120 van ruim veertienhonderd eerder in Rusland aanwezige westerse bedrijven (8,5 procent) in 2022 overgegaan tot desinvestering. Na het afkondigen van economische sancties tegen Rusland kondigden veel grote ondernemingen kort na het begin van de oorlog in Oekraïne hun vertrek uit Rusland aan. Daaronder waren bekende multinationals als Coca Cola, McDonald's, Ikea en Shell. "Maar zijn zij wel representatief voor alle bedrijven uit de Europese Unie of andere G7-landen?", vraagt ESB zich af.

Op basis van een bedrijvendatabase van ORBIS telden twee onderzoekers in april 2022 in totaal 1.404 bedrijven, die samen 2.405 filialen in Rusland hadden. Vervolgens bekeken de onderzoekers de situatie van dezelfde bedrijven nogmaals, op basis van cijfers van november 2022. Als minstens één filiaal gesloten werd, beschouwden de onderzoekers een bedrijf als 'desinvesterend', zo schrijft ESB.

Nederland bovengemiddeld

Van het totale aantal in Rusland aanwezige Amerikaanse bedrijven, desinvesteerde ruim vijftien procent in 2022, blijkt uit het onderzoek. Relatief veel Finse bedrijven staakten hun activiteiten in Rusland. Nederland scoorde ook iets bovengemiddeld: van de 42 Nederlandse multinationals uit het onderzoek stoten er vijf activiteiten af (twaalf procent). Landen als China en Italië zijn juist sterk ondervertegenwoordigd bij de vertrekkende bedrijven.

"Al met al is duidelijk dat verreweg het merendeel van de bedrijven, ook uit de westerse landen, gewoon actief is gebleven in Rusland", aldus ESB. "Mogelijk vinden bedrijven het zelf te kostbaar, werpt Rusland vertrekbarrières op, of oordelen bedrijven dat ze anders Russische eindgebruikers zouden straffen die helemaal geen hand hebben in het gewapende conflict."

Volgens de economensite lijkt het vinden van een geschikte koper in Rusland voor veel bedrijven "in ieder geval geen sinecure". Dat laatste excuus werd recent ook door bierbrouwer Heineken gebruikt, na kritische berichtgeving van onderzoekssite Follow the Money. De Russische tak van het bierconcern bleek in 2022 nog een hele serie nieuwe producten te hebben gelanceerd.

Accountants

De grote accountants- en adviesorganisaties gaven kort na de Russische inval in Oekraïne al aan de banden met Rusland te zullen verbreken. De big four (Deloitte, EY, PwC en KPMG) vertrokken helemaal uit Rusland; kantoren als Grant Thornton en BDO verbraken hun banden met Russische memberfirms.

In maart 2022 werd vanuit kantoren wel aangegeven dat het vertrek uit Rusland "een martelend proces" was, dat in sommige gevallen maanden kon kosten. Kantoren stelden tegen "grijze gebieden" aan te lopen en hadden behoefte aan duidelijkheid. Vanuit de NBA werd in het voorjaar van 2022 daarvoor Alert 45 uitgebracht, gericht op accountantskantoren. Sindsdien is die Alert al enkele malen geactualiseerd.