Verplichte controle voor de middelgrote onderneming?
In Europees verband speelt de vraag of de administratieve lastendruk verlaagd kan worden door de controleplicht voor middelgrote ondernemingen te verlichten of af te schaffen. Het NIVRA besteedt hier een 'stelling' aan en de uitkomst lijkt duidelijk te gaan in de richting van: schaf maar af die controleplicht.
Arnout van Kempen
In de wandelgangen hoor ik twee visies: afschaffen die controleplicht, want het is onnodig duur, zeggen de ondernemers. En in stand houden die controleplicht, want het is dringend nodig!
Alleen, beide reacties hebben hetzelfde probleem: wat is de onderbouwing? Ik heb letterlijk een reactie gelezen, vanuit bepaald geen amateurclub, dat de plicht moet blijven, omdat het een wettelijke plicht is. Ook klinkt in deze discussie niet zelden mee, dat de controleplicht brood op de plank betekent. Maar voor wie gelooft in een modern, krachtig beroep dat waarde toevoegt, kunnen beide zaken nooit een argument zijn. Ook het omgekeerde, het is zo duur, kan geen argument zijn.
Een overheid behoort wettelijk te regelen, wat weliswaar een gerechtvaardigd belang is, maar in de markt niet kan worden afgedwongen. En de rest moet aan de tucht van de markt worden overgelaten. Als het om de jaarrekeningcontrole gaat, zijn twee groepen vrij eenduidig:
De directeur-grootaandeelhouder van de kleine onderneming
De belangrijkste financiers zijn bij dit soort ondernemingen over het algemeen uitstekend in staat om voorwaarden te stellen aan de financiering. De DGA zelf uit de aard van zijn functie, maar ook de bank kan simpelweg informatie-eisen dicteren, inclusief controle indien gewenst, alvorens activiteiten te financieren. Kredietverzekering en betalingsvoorwaarden doen voor crediteuren de rest. Een wettelijke controleplicht is dus overbodig.
De beursgenoteerde NV en de grote onderneming met maatschappelijke impact
De financiers hebben hier over het algemeen nauwelijks individuele macht, zeker de anonieme aandeelhouder niet. NGO's rond de onderneming, met gerechtvaardigde informatiebehoeften hebben die macht evenmin. Hier is dus een wettelijke controleplicht bijna vanzelfsprekend, en die bestaat dan ook.
De middelgrote onderneming
Bij de middelgrote onderneming is het maar zeer de vraag hoe de verhoudingen liggen. Een onderneming die voor een fors deel afhankelijk is van één of enkele banken, een onderneming die binnen een familie zonder familievetes is gefinancierd, of een door enkele gemeentes opgerichte ontwikkelaar van bedrijventerreinen kent totaal andere verhoudingen tussen belanghebbenden en onderneming, dan bijvoorbeeld een uit private equity gefinancierde busonderneming, een onderneming van een liefdadigheidsinstelling of een familiebedrijf van een familie waarin de ene tak de andere het licht in de ogen niet gunt.
De vraag is niet zo eenvoudig op te lossen door alleen naar omvangscriteria te kijken. Intussen neemt de EU wel besluiten, die hun impact ook op de Nederlandse wetgeving zullen hebben. Veel maatschappelijk debat is echter niet waar te nemen.