Accountants niet betrokken bij faillissementsfraude?
Het ministerie van Financiën laat ons weten dat onderzoek is gestart naar faillissementsfraudezaken in Amsterdam. Vroeg u zich ook af: we zullen toch niet wéér aangesproken worden op de fouten van anderen?
Arnout van Kempen
Op 29 september 2006 mocht ik als technisch adviseur aanwezig zijn bij de Africa region learning workshop. Wat begon als een tamelijk tamme bijeenkomst kreeg in de loop van beide dagen steeds meer vuur, met als hoogtepunt een speech van dr. Lumumba, jurist en deeltijd predikant. Hij wees op de verwoestende gevolgen van corruptie voor het Afrikaanse continent. Vol vuur betoogde hij de schande van een continent zo rijk aan grondstoffen, waar honger geleden wordt en mensen sterven aan ziektes die in Europa en Amerika hooguit nog vervelend zijn. Sterker, in één geval zelfs een ziekte die mensen in Europa elkaar bezorgen voor de kick.
Een kernpunt in zijn betoog was dit: bij elke corrupte transactie op het Afrikaanse continent is ergens in het proces een accountant aanwezig die de transactie mede faciliteert. Afrika is niet te redden als de corruptie niet stopt. En de corruptie zal nooit stoppen als mensen, zoals accountants, die verantwoordelijkheid zouden kunnen nemen, dat niet doen.
Maar goed, waarom dit zijspoor? Als u, lezer, accountant bent, dan hebt u in het afgelopen jaar een cursus moeten volgen, of gaat u zeer binnenkort een cursus volgen, over de VGC. Voor degenen die de cursus nog moeten gaan volgen zal ik niet al te zeer in detail treden, maar aan het einde van de cursus wordt u gevraagd na te denken over een ethische kwestie waar vrijwel alle cursisten die ik tot nu toe gezien heb kiezen voor de optie die ik maar even kort door de bocht samenvat met: je moet niet Roomser willen zijn dan de paus, sommige dingen gebeuren nu eenmaal overal, als je als accountant bij zoiets weg loopt kan je net zo goed stoppen met je werk.
Voor de duidelijkheid, ik deel de mening van al die accountants dat rechtlijnigheid in theorie mooi is, maar dat je in de praktijk wel tot pragmatische keuzes moet komen.
Het punt is alleen: is het genoeg als accountants zelf reuze integer zijn, zich aan de wet houden, geen kwalijke dingen doen? Toen de bouwfraude losbrak, tuimelden accountants over elkaar heen om te verkondigen dat hen niets verweten kon worden, want hé, we stonden er bij, keken er naar, maar het was onze verantwoordelijkheid niet, dat begrijpt iedereen toch wel? Toen grote beursgenoteerde ondernemingen in binnen- en buitenland wat al te losjes bleken te denken over het begrip 'verantwoording' was het een goed moment voor accountants om te praten over axiomatische voorbehouden en verwachtingskloven.
Het is mooi dat accountants - nog - niet in de belangstelling van FIOD en OM staan in de eerdergenoemde faillissementsfraudezaken. Laten we hopen dat geen van de betrokken personen of bedrijven een accountant heeft die willens en wetens de andere kant op heeft gekeken. Maar dan nog ben ik benieuwd hoe accountants reageren als ze constateren dat één van hun klanten in dit soort kwesties is betrokken. Treedt COS 240 in werking? En als de accountant een Wta-vergunning heeft of heeft aangevraagd: zou een melding gedaan worden aan de AFM, omdat hier sprake is van een serieus incident in relatie tot het integriteitsbeleid?
Het wat? En, eh, moeten we daarover iets melden dan aan de AFM? Maar als wij reuze integer zijn, ons aan de wet houden, geen kwalijke dingen doen, dan hebben we toch genoeg gedaan?
Leest u artikel 21, lid 2, derde punt uit de Wta eens, en de uitwerking daarvan in artikel 32 van de Bta.