Opinie 19 november 2007

If you don't stand for something, you might fall for anything

De titel van deze weblog ontleen ik aan de poster van de film Lions for Lambs. Een film van Robert Redford, met Tom Cruise en Meryl Streep in de hoofdrollen. Mijn blik viel op de poster en het citaat, kort nadat ik had vernomen over (alweer) een groot fraudeschandaal. Het citaat kan zo in elke cursus over ethiek en integriteit worden gebruikt.

Marcel Pheijffer

De afgelopen week is er de nodige berichtgeving geweest over een grote vastgoedfraude. De FIOD-ECD liet - na een voor deze organisatie relatieve stille en rustige periode - weer eens goed van zich horen. Rijke vastgoedhandelaren en medewerkers van concerns als Philips en Fortis zouden betrokken zijn.

Ik volg dit soort kwesties altijd graag. Mooi instructiemateriaal voor colleges. Helaas zijn er nog geen belangrijke officiële documenten openbaar geworden en moeten we het doen met wat beelden vanuit de media. Maar die hebben het ‘plaatje' nog niet compleet. We moeten dan ook voorzichtig zijn met het trekken van conclusies. Met een slag om de arm kom ik wel tot enige observaties.

Wat is het fraudepatroon?

Onroerend goed zou door een medewerker van een investeringsmaatschappij van Philips voor een te hoog bedrag zijn aangekocht dan wel voor een te laag bedrag te zijn verkocht.

Indien dit fraudepatroon zich daadwerkelijk heeft gemanifesteerd is het onthutsend om te zien dat een medewerker van een dergelijk groot concern hiertoe in staat is gesteld. De gelegenheid maakt immers de dief. Het gaat hier om eenvoudig in te schatten risico's die in de hand gehouden kunnen worden. Of lag hier te veel macht in één hand?

Hoe is de fraude aan het licht gekomen?

Binnen het Philips-concern waren de transacties kennelijk opgevallen en bestond er voldoende verdenking om een onderzoek door forensische accountants uit te laten voeren. Was het accountant KPMG die de zaak aan het licht bracht of heeft deze het ook niet zien gebeuren?

Het is (nog) niet openbaar op welke wijze de FIOD-ECD aan de informatie is gekomen die de aanleiding vormde tot het onderzoek. Sommige media suggereren dat de resultaten van het interne, forensische onderzoek door het Philips-concern aan de FIOD-ECD zijn overgedragen. Andere media suggereren dat het interne, forensische onderzoek nog niet was afgerond.

Indien het laatste juist zou zijn, dan is de FIOD-ECD op eigen kracht een onderzoek gestart. Interessant is dan de vraag of de resultaten van het in opdracht van het Philips-concern uitgevoerde onderzoek aan de FIOD-ECD zouden zijn overgedragen indien de FIOD-ECD zelf geen lucht van de fraude zou hebben gekregen. En waarom is er eigenlijk eerst intern onderzoek gedaan als er sprake was van een verdenking? Horen in zo'n geval het Openbaar Ministerie en de FIOD-ECD niet automatisch te worden ingelicht? Wat is de meerwaarde voor het maatschappelijk verkeer van private investigations?

Wat is de omvang?

In de media wordt gesuggereerd dat de betrokken medewerker een vastgoedportefeuille voor driehonderd miljoen euro aan Fortis zou hebben verkocht en dat het daarna doorverkocht is voor vijfhonderd miljoen euro. Het verschil zou door de betrokkenen bij de fraude zijn verdeeld.

Indien er inderdaad sprake is geweest van samenspanning tussen de verkopende en kopende partij is het niet onwaarschijnlijk dat de verkoper die voor een te lage prijs heeft verkocht, van de koper een beloning (kick back) heeft ontvangen. Het is echter volstrekt onwaarschijnlijk dat de opbrengst ten volle door betrokkenen is verdeeld. Een potje van tweehonderd miljoen trek je niet zomaar bij Fortis weg en kun je privé nauwelijks verstoppen zonder op te vallen.

Een zaak om te volgen

Deze kwestie zal zeker nog de nodige stof doen opwaaien. De media zullen het gretig volgen. Ik ook. Zoals gezegd is het nu nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken. De informatie over deze fraude zal in de aanloop naar een rechtszitting stukje bij beetje naar buiten komen. Ik zal er dan ook vast nog wel eens op terugkomen in een van mijn weblogs.

It's a mystery to me
The game commences
For the usual fee
Plus expenses
Confidential information
It's in a diary
This is my investigation
It's not a public inquiry

I go checking out the report
Digging up the dirt
You get to meet all sorts
In the line of work
Treachery and treason
There's always an excuse for it
And when I find the reason
I still can't get used to it

And what have you got
At the end of the day?
What have you got
To take away?
A bottle of whisky
And a new set of lies
Blinds on the window
And a pain behind the eyes

Scarred for life
No compensation
Private investigations

Dire Straits