Opinie

Risk management is overbodige discipline

Hoe is het mogelijk dat risk management als een zelfstandige discipline na 1995 zo'n grote vlucht heeft genomen? Waarom en hoe is risk een integraal onderdeel geworden van de bedrijfstaal?

Te pas en te onpas wordt gesteld dat we in een risk society leven. Risk management is -uitgedrukt in fte's, budgetten, modellen, opleidingsprogramma's, vakbladen, congressen, afdelingen, tijd ingeruimd tijdens managementvergaderingen en andere bijeenkomsten in de onderneming - groot geworden. Heel groot. 

Maar deze hele risk management explosie is niet in staat geweest om de kredietcrisis ook maar bij benadering aan te kondigen. 

Wat is dan in de kern de toegevoegde waarde van deze risk management-‘elite'? Een ‘elite' die zichzelf en het management constant een rad voor ogen heeft gedraaid met steeds meer geavanceerde rekenkundige modellen die feitelijk over steeds minder tastbare feiten ging. 

Overbodige handelingen van overbodige mensen over overbodige (bedrijfs)economische werkelijkheden. Duur betaald. Met iedere glossy folder meer, en een bonus na het volgende rekenkundige model dat geen van de managers meer begreep, maar die dat niet wilden toegeven omwille van de sociale druk: ‘ik wil niet dom overkomen'. 

Risk management kent parallellen met goochelen, toneelspelen en andere vormen van zinsbegoochelingen. Op zich allemaal begrijpelijk. Tenminste als we teruggrijpen naar Immanuel Kant, de grote Verlichtingsfilosoof. 

Dat is wat Michael Power doet in Organized Uncertainty. Desiging a World of Risk Management. Kant schrijft over ‘transcendale objecten' die op een bepaald abstract niveau lijken te verwijzen naar de werkelijkheid, maar dat feitelijk helemaal niet doen. Het zijn illusies. 

Dit gaat ook op voor risk management. Sprekers en publiek denken, of houden vast aan de wensdroom, dat het gaat over de werkelijkheid. Maar het is allemaal een woordspelletje. Dat is ook logisch. In een complexe wereld hebben we behoefte aan zekerheid. Complexiteit moet en zal worden gereduceerd tot powerpoint-presentaties en risk-managementmodellen die tot twee cijfers achter de komma ‘zekerheid' geven. 

Kant is gefascineerd door de rol van deze ficties En na hem andere filosofen. Ficties en ideale voorstellingen van de werkelijkheid zijn tegelijkertijd onmogelijk, maar wel noodzakelijk. Wij kunnen niet zonder ‘praktische ficties' van risk management. Omdat deze een illusie van controle creëren binnen de onderneming. Dit ‘geloof' heeft lange tijd kunnen floreren, maar is in een aantal maanden toch tamelijk loos en flinterdun gebleken. 

Er bestaat een grote discrepantie tussen het feit dat risk management hoog op de agenda is komen te staan van publieke en private organisaties en feitelijk zo weinig te bieden heeft. 

Michael Power schrijft ook over de vlucht in abstracties in de moderne risk-managementtaal. Abstractheden worden gebezigd door het Basel Commitee, ISO, COSO en IFAC, maar ook in vakbladen en op congressen. Hier verwerven risk management-‘goeroes' status en prestige. Niet echter op basis van de praktijk, maar op basis van verwaterde abstracte, multi-interpreteerbare algemeenheden (‘best practices'). 

Verhalen zijn vooraf ‘schoongemaakt' en voldoende abstract gemaakt en voorzien van een ‘heldere' structuur zodat iedere luisteraar er iets voor zijn gading uit kan halen. Risk-managementtaal, verhalen en methoden en technieken zijn dan ook per definitie algemeen, dus waardeloos. 

Maar niemand binnen de inner circle van de risk-management-‘elite' noch haar publiek zal dit kunnen en willen toegegeven. De krantenkoppen in elke krant die de laatste weken verschijnen geven mij echter gelijk. Risk management is een overbodige discipline.

Zie het deze week verschijnende decembernummer van ‘de Accountant' voor een aantal artikelen over risk management.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Bob Hoogenboom is hoogleraar forensic business studies Nyenrode en veiligheidsvraagstukken aan de Vrije Universiteit.

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.