Joran en de forensische accountancy
De afgelopen week - en dezer dagen nog steeds - houden veel mensen zich bezig met de zaak Joran van der S.. Daarin draait het om de verdwijning van het Amerikaanse meisje Natalee Holloway.
Ik bezie bovenstaande inmiddels als de zaak Peter R.. Deze zich misdaad-VERSLAGGEVER noemende persoon roept bij mij grote vraagtekens op. Een verslaggever brengt feiten, omstandigheden, scherpe analyses en dergelijke naar voren. In mijn definitie is een verslaggever niet een persoon die zich als een rechercheur gedraagt. Laat staan een persoon die zich allerhande buitenwettelijke bevoegdheden kan aanmeten.
In eerste instantie werd mijn belangstelling gewekt toen ik vorige week hoorde van de 'oplossing van de zaak Holloway door Peter R. de Vries'. Even bekroop mij een gevoel van bewondering. Maar des te meer feiten er bekend werden in de uren en dagen na die bekendmaking, des te meer begon ik me aan deze mediahype te ergeren.
En dat doe ik nog steeds. Sterker: ik schrijf voor het eerst een weblog met tegenzin. Omdat ik namelijk de noodzaak voel hier iets over te schrijven en mijzelf daarmee onderdeel maak van deze hype. Waarom ik het toch doe, leg ik zo uit.
Een aantal redenen - niet limitatief - voor mijn ergernis:
- indien de aandacht van Peter R. voor deze zaak oprecht zou zijn, dan zou de logischerwijs te verwachten mediahype door hem ondergeschikt gemaakt zijn aan de belangen van de waarheidsvinding door het Openbaar Ministerie en het tonen van meer respect en fatsoen als het gaat om de familie en bekenden van het meisje;
- het Openbaar Ministerie heeft zich toch min of meer door Peter R. in de greep laten nemen door de gelegenheid te geven voor mediagekte. Daarmee is de driver's seat - waarin het Openbaar Ministerie in het kader van een opsporingsonderzoek hoort te zitten - verlaten;
- door dat laatste wordt de waarheidsvinding ernstig bemoeilijkt en minstgenomen worden onnodig aanvullende juridische problemen in een dossier gevoegd;
- er is de kant van rechtsbescherming waarop Joran van der S. als burger in een rechtsstaat absoluut recht op heeft. Het is maar zeer de vraag of hij deze voldoende heeft gekregen en nog zal krijgen;
- dit laatste klemt temeer daar het volkstribunaal - hoe terecht dat later ook kan blijken te zijn - hem al heeft veroordeeld. Laat dat vooral aan de rechter, dunkt mij.
De ergernis was zo groot dat ik de bewuste uitzending niet eens heb bekeken. En toch schrijf ik over de kwestie. Voor de lezers, voornamelijk accountants. Dat doe ik als hoogleraar forensische accountancy. Een vakgebied waarin we met name aan het begin van deze eeuw discussies hebben gehad over (vermeende) private opsporingsmethoden.
Het waren niet de partijen waarnaar de forensisch accountant onderzoek deed die ter discussie kwamen te staan, maar het was de forensisch accountant die onder vuur kwam te liggen. Het resulteerde in jurisprudentie over een onderwerp als hoor en wederhoor. Het resulteerde in het betalen van schadevergoeding door KPMG aan Bram Peper. Het resulteerde in het opstellen van allerhande spelregels voor dit vakgebied, zelfs een gedragsrichtlijn.
Ik acht dit laatste allemaal prima. Het past in een rechtsstaat. Ook in de onze, waarin het Openbaar Ministerie ook wel eens steken laat vallen. Zie bijvoorbeeld de Schiedammer parkmoord, maar ook de Parlementaire Enquête Opsporingsmethode (beter bekend als de commissie Van Traa) ruim tien jaar geleden.
Ik roep dit alles maar even in herinnering voor de accountants en andere lezers die zondagavond aan de buis gekluisterd zaten. Die wellicht met respect en bewondering naar Peter R. hebben gekeken. Wat mij betreft mag hij best iets verder gaan dan louter verslaggeven. Er is niets mis met goede onderzoeksjournalistiek. Maar in deze kwestie is het wat mij betreft doorgeschoten. Met tegenzin moest ik dat toch even kwijt.
Marcel P.