Over accountants, virtuele bureaus en klokkenluiders
Terug van vakantie een berg vakbladen, kranten en nieuwsbrieven doorgebladerd. Op zoek naar nieuws voor een weblog. Voel me na zo'n (korte) vakantie schuldig tegenover de lezers dat ‘hun nieuws' niet wordt ververst.
Ik pik er twee nieuwsberichten uit. Het eerste betrof een stuk in De Telegraaf van zaterdag 3 mei 2008: 'Virtuele bureaus ontlopen DNB-toezicht trustkantoor'. Het artikel gaat over het feit dat er via het internet financiële diensten worden aangeboden zonder vergunning. Het gaat dan om diensten zoals het doen van de boekhouding en het doorsturen van betalingen. Activiteiten die veelal door trust-kantoren worden aangeboden en voor zover het de boekhouding betreft ook door accountantskantoren.
Zoals u weet staan zowel trust-kantoren als accountants onder toezicht en bestaat er voor (een deel van) hun activiteiten een vergunningplicht. Het punt dat in het artikel wordt aangesneden is dat accountantskantoren er bij De Nederlandsche Bank (DNB) over hebben geklaagd dat de internetaanbieders - 'virtuele bureaus' genoemd - zonder vergunning opereren. "Het is oneerlijke concurrentie. Zij verrichten op veel terreinen hetzelfde werk als trust-kantoren, via internet. Terwijl wij, zelfs met een vergunning, de gekste controles en reprimandes krijgen", aldus een accountant die vanwege lopende procedures tegen DNB anoniem wil blijven.
Dat laatste vond ik opmerkelijk. Uiteraard ben ik ook voor een level playing field en voor toezicht en vergunningen waar nodig. Uiteraard mag je ertegen opkomen indien je je benadeeld voelt. Maar past het een accountant in de media te acteren, de discussie te voeren en daarmee de publieke opinie te sturen zonder met naam en toenaam te worden genoemd?
Mijn antwoord is nee. Of je kiest ervoor de beslissing van DNB op je klacht netjes af te wachten alvorens publiek te gaan, óf je kiest ervoor het debat publiekelijk aan te gaan. Maar dan wel met naam en toenaam.
Het tweede nieuwsbericht komt uit het NRC Handelsblad van 30 april 2008: Maak van klokkenluider een premiejager. Het betreft een opiniestuk van een advocaat, mr. Olav Haazen. Hij pleit voor de toepassing in Nederland van een Amerikaans systeem (zie ook het artikel in het meinummer van 'de Accountant') dat hij projecteert op de fraudebestrijding: 'In Amerika zijn klokkenluiders bevoegd om zelf naar de rechter te stappen om door de overheid geleden schade te verhalen. De klokkenluider treedt als het ware op als premiejager - levert de procedure niets op, dan kost het de overheid niets. Heeft de actie succes, dan krijgt de klokkenluider een deel van de opbrengst.'
Tsja. Ik ben er niet voor. Ik zie het als een burgerplicht - ook van rechtspersonen - om misstanden bij de overheid te melden. Ik zie het als een overheidstaak én -plicht om zowel kwalitatief als kwantitatief voldoende capaciteit aan boord te hebben om de rechtshandhaving adequaat ter hand te nemen. En hoewel op dat punt nog vele verbeteringen in ons land mogelijk zijn, prefereer ik de huidige situatie boven een systeem van premiejagen.
Waarom houd ik dit voor aan een publiek van accountants? Omdat ik tijdens mijn colleges door een student wel eens het onzalige idee voorgelegd kreeg om van de accountant een premiejager te maken. Het in het vooruitzicht stellen van een beloning aan de accountant die fraude zou melden, was in zijn beleving dé prikkel om de accountant te stimuleren zijn plicht op het punt van fraudepreventie en - detectie daadwerkelijk serieus te nemen.
Nogmaals: ik vind het een onzalig idee. Voor een functionaris die zich 'vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer' waant (of hij/zij dat in de praktijk ook daadwerkelijk kan waarmaken, laat ik maar even in het midden) past een dergelijke prikkel helemaal niet. Voor hem of haar geldt de burgerplicht in het kwadraat. Mocht er dus een systeem van premiejagen worden ingevoerd, dan dient de accountant van het verkrijgen van enige beloning wat mij betreft als eerste te worden uitgesloten.