Opinie 29 januari 2009

Ahold-uitspraak: Geen straf maar beloning

Gisteren heeft het Hof Amsterdam een oordeel geveld in de zaak tegen een aantal voormalig AHOLD-bestuurders. Het meest opmerkelijke aan de uitspraak is wat mij betreft de lage straf voor ex-ceo Cees van der Hoeven.

De uitspraak - die nog niet via internet beschikbaar is - zou 290 pagina's beslaan. Je kunt dus zeker niet zeggen dat de rechters zich er met een Jantje van Leiden vanaf hebben gemaakt. Een uitgebreide motivering in een niet gemakkelijke rechtszaak, die door velen bestudeerd zal gaan worden.

Het laatste woord is er zeker nog niet over gezegd. Ondanks dat ik het nog niet heb kunnen lezen, wil ik aan de hand van de berichtgeving gisteren wel enige opmerkingen maken. Later kom ik er wellicht nog uitgebreider op terug. De kern van de zaak is voor mij nooit de technische consolidatiekwestie geweest. De zaak draaide om integriteit. De tone at the top.

De berichtgeving leert dat de rechters niet bewezen achten dat Van der Hoeven met betrekking tot de sideletters van de hoed en de rand wist. Zijn veroordeling is dan ook niet gestoeld op het opstellen en gebruiken van die stukken.

Echter, toen Van der Hoeven door zijn cfo werd ingelicht over het bestaan van die stukken, werd door hem besloten die - onder meer voor de accountant - achter te houden. Dit element heeft het Hof als feit aangenomen.

Vervolgens stelt het Hof dat een bestuurder integer moet zijn en rekent daarom Van der Hoeven aan stukken te hebben achtergehouden. Met een boete van dertigduizend euro tot gevolg. Een boete die ik nauwelijks als straf kan typeren.

Uiteraard respecteer ik de inhoudelijke kant van het rechterlijk oordeel. Belangrijk is dan ook het feit dat er een veroordeling en dus een strafblad ligt. Vanuit de speciaal-preventieve werking van het strafrecht - in casu het corrigeren van Van der Hoeven - is dat een belangrijk signaal naar de voormalig topman. Of het bij hem is aangekomen, is nog maar de vraag omdat hij gisteren uitstraalde de veroordeling als een rehabilitatie te zien.

Voor mij is echter de generaal-preventieve werking van de veroordeling belangrijker: welk signaal heeft het Hof nu richting de maatschappij afgegeven? De reacties op de sites van dagbladen laten termen zien als 'klassenjustitie', 'misdaad loont', 'we pakken alleen snelheidsovertreders' en dergelijke.

Voorts zou de gedachte op kunnen komen dat het achterhouden van informatie voor de accountant niet echt ernstig is.

En dat laatste is nu juist wel ernstig. Zeer ernstig zelfs: accountantscontrole is een wezenlijke schakel in het systeem van corporate governance. Die ernst komt wat mij betreft niet in de strafmaat tot uitdrukking. Ik zie er geen afschrikwekkende werking in.

Met het Hof ben ik van mening dat bestuurders integer behoren te zijn. Een ceo die van zijn rechterhand te horen krijgt dat er een boekhoudkundig probleem is omdat er in het verleden relevante informatie voor de accountant is achtergehouden, dient deze te corrigeren.

Het bewust voortzetten van het achterhouden van informatie is zo ongeveer het laatste wat je van een topbestuurder mag verwachten. Het oogt als de liefde bedrijven met gebruik van een lek condoom.

De vraag is nu welke consequenties gaat deze uitspraak hebben? Het zijn economisch turbulente tijden. Er is sprake van recessie. Massaontslagen. Veel persoonlijk en financieel leed.

In dat licht bezien had juist nu de normstelling steviger kunnen zijn. Ja ook in een zaak die inmiddels zes jaar oud is. Een zaak die ‘geboren' werd in een periode van boekhoudschandalen en waarbij normbevestiging eveneens gepast is.

Bovendien: het jaarrekeningenseizoen is net begonnen. Ik had gehoopt dat de accountant, die de komende tijd stevig in de schoenen moet staan, met de uitspraak een steuntje in de rug zou krijgen.

Daarvan lijkt nu geen sprake. Het bewust achterhouden van cruciale informatie - door Van der Hoeven als een schoonheidsfoutje gezien - leverde in casu een boete op van dertigduizend euro. Voor dat bedrag zullen bepaalde ondernemers een dergelijke 'schoonheidsfoutje' nog wel willen maken.