Opinie 09 januari 2009

De SEC en Madoff

Ik heb lang niets willen schrijven over Madoff. Een casus zoals de zijne - een zogeheten Ponzi-scheme, een soort piramidespel - komen we immers vaker tegen. Een aantal jaren geleden ook in Nederland, toen het ging om Rene van den Berg. Hij was het 'goede heertje' in tenniskringen. Speelde mooi weer met geld van anderen. Hij werd gepakt en is veroordeeld.

Van den Berg was niet de eerste en zal ook niet de laatste zijn die een dergelijk spel speelde. Madoff ook niet. Meestal gaat het in dit soort zaken om domme beleggers die in gouden bergen geloven. En die bestaan niet. Dat weet iedereen en daarom had ik ook niet de behoefte hier aandacht aan te besteden. Onze lezers zijn immers zo dom niet, toch?

Inmiddels zijn in het Amerikaanse Congres echter hoorzittingen gestart. Frequente lezers van deze weblog weten dat ik daar wel belangstelling voor heb en er over schrijf. Zie mijn blogs over de AIG-casus en de kredietcrisis.

Inmiddels richten de politici hun pijlen dus op de Madoff-zaak. En eigenlijk gaat het ook hen niet om Madoff. Wel gaat het hen om de vraag of overheidsdiensten, met name de Securities and Exchange Commission (SEC), goed hebben gehandeld.

Welnu, het zoeken naar een antwoord hoeft niet lang te duren. Een korte zoektocht op het web laat diverse onderbouwde stukken zien van partijen die over een onderbouwde visie beschikken waarom het bij Madoff fout zat. Die stukken geven een grote hoeveelheid red flags die tot slagvaardiger handelen hadden moeten leiden dan het handelen dat de SEC heeft getoond.

Bijvoorbeeld omdat een aantal van die stukken expliciet onder de aandacht van de SEC zijn gebracht. Bijvoorbeeld door Harry Markopoulos, een New Yorkse optie-expert. Hij stuurde in november 2005 een uitgebreid memo aan de SEC, 19 pagina's, met daarin 29 red flags. Met daarin de conclusie dat het highly likely is dat Madoff 's werelds grootste Ponzi-scheme is. En bovendien: 'In this case there is no SEC reward payment due the whistle-blower so basically I'm turning this case in because it's the right thing to do. Far better that the SEC is proactive in shutting down a Ponzi Scheme of this size rather than reactive.'

De waarschuwing van Markopoulos heeft niet geholpen. Dat baart op zichzelf genomen al zorgen: waarom is de SEC niet in staat proactief te handelen op basis van de concrete en goed onderbouwde signalen? De informatie kreeg de dienst op een presenteerblaadje aangereikt. Kan het simpeler?

Maar er is toch iets dat ik nog zorgelijker acht: veel van de red flags zijn van dien aard dat ze een toezichthouder zelf zouden moeten opvallen. Zo stelt fondsmanager Peak Partners in een reactie op het Madoff-schandaal onder meer dat zij geen geld bij Madoff onder brachten, mede omdat:

• 'his impeccable track record was simply ‘too good to be true';
• 'his returns were always consistent, even when the market was very volatile';
• 'those systematically good prices seemed highly suspicious'.

Een andere fondsmanager, Aksia, deed onderzoek naar de accountant van Madoff en kwam uit bij een kantoor van drie personen: eentje van 78 jaar, een secretaris en een accountant.

Congreslid Kanjorski vatte het als volgt samen: 'red flags include unrealistically steady investment returns and an auditor the size of a mouse examining a fund the size of an elephant.'

Mijn pijn zit er dus in dat de SEC niet in staat was dit soort zaken in het kader van toezicht zelf adequaat te adresseren. Dat vind ik uiteindelijk nog erger dan dat er niet goed werd gereageerd op ontvangen signalen van derden. Dat is gewoon dom. Als je het eigenlijke werk waarvoor je bent aangesteld niet goed uitvoert is er sprake van incompetentie.

SEC-voorman Cox ziet de bui al hangen. Zijn bevindingen naar aanleiding van intern onderzoek zijn ‘deeply troubling'. Hij is 'gravely concerned by the apparent multiple failures over at least a decade.'