Ja, wat is het nou?
In de periode na 'Enron' was de politiek ineens enorm geïnteresseerd in accountants. Zo lang het duurde natuurlijk, want je wint de verkiezingen niet echt met dit onderwerp. Vergaderronde na vergaderronde moest de Wta bevochten worden in de Tweede Kamer, maar het resultaat was er dan ook naar: een toezichthouder met tanden, een wet die stevig inhoudelijk toezicht mogelijk maakt.
Wat mij betreft: niets mis mee.
Alleen, we moeten elkaar niks wijs maken. 'Herstel van vertrouwen' is hooguit een gehoopt neveneffect. Dat de Wta dit als hoofddoel noemt, verbaasde me al in 2004. Mijn waarneming toen, en nu nog steeds, was dat het zowel met het vertrouwen als met het wantrouwen wel los liep.
Accountants hebben zichzelf ooit wijs gemaakt dat de buitenwereld ze blind vertrouwde. Ten onrechte. Alleen al de niet aflatende activiteiten van Pieter Lakeman zouden het beroep al heel lang wat bescheidenheid hebben moeten bijbrengen.
Vervolgens hebben accountants zichzelf wijs gemaakt dat ze met donderend geraas van een voetstuk zijn gevallen en dat niemand ze meer vertrouwde. Opnieuw: ten onrechte. Jules Muis wijst er op dat accountants graag bewegen tussen zelfverheerlijking en 'hel en verdoemenistaal'. Hoogleraar Schiller van Yale stelde in 2004 al vast dat het met het verlies van vertrouwen door beleggers aardig los liep. Dat betrof het vertrouwen in de beurzen na Enron, maar ik durf daar dan wel het vermoeden aan te verbinden dat het met het wantrouwen jegens accountants ook wel los liep.
De Wta is een uitstekende wet, en de AFM levert wat mij betreft prima werk met het accountantstoezicht. Het toezicht werkt zichtbaar kwaliteitsverhogend. Iedereen die professioneel met meerdere accountantskantoren te maken heeft moet dat kunnen zien.
Alleen dat rare verhaal over vertrouwensherstel, dat zit nu eenmaal in de wet, dus daar komen we niet meer van af. In 2004 was het een raar verhaal, kennelijk niet gestut door enig feitenmateriaal, wel weersproken door beschikbaar feitenmateriaal. En in 2009 is het nog steeds een raar verhaal, kennelijk niet gestut door enig feitenmateriaal.
Lastig als je dan in een interview stellige uitspraken doet. Een beetje accountant neemt geen genoegen met wat impliciete verbanden, die wil gewoon een feitelijke onderbouwing zien bij stellige uitspraken. Albert Fieret heeft zijn vragen al gesteld waar het ging om 'herstel van vertrouwen', ik zou graag nog een andere uitspraak uit hetzelfde interview willen lichten. Een uitspraak die, zo blijkt uit de context van het interview, wel degelijk op feitelijke waarnemingen van de toezichthouder is gebaseerd. Herkent de AFM het eerder door Jan Wietsma opgeroepen beeld? Blijkbaar niet: "Wij hebben tot op heden geen concrete aanwijzingen voor een verslappende aandacht", aldus Janine van Diggelen.
Verwarrend allemaal hoor.