Opinie

The smoking gun

Mijn verleden als FIOD-rechercheur koester ik. Ik heb twaalf jaar bij deze opsporingsdienst mogen werken en heb vele leuke klussen gedaan. Bijvoorbeeld het onderzoek naar Desi Bouterse, de man die onlangs aankondigde weer voor het Surinaams presidentschap te gaan.

Ook het onderzoek naar 'de Hakkelaar' - een Nederlandse hasj-handelaar - en zijn kompanen zal ik nooit vergeten. Of de periode dat ik, overigens niet voor de FIOD maar voor de Tweede Kamer, mocht werken aan het onderzoek naar de handelwijzen binnen de bouwnijverheid.

Soms komt er nog wel eens een soortgelijk onderzoek op mijn pad. Zo mocht ik onlangs een rapportage voor het Openbaar Ministerie schrijven naar aanleiding van het dossier van vastgoedhandelaar Paarlberg, minst genomen een goede kennis van wijlen Willem Endstra en de onlangs door het Gerechtshof veroordeelde Willem Holleeder.

In het type onderzoeken waaraan ik heb gewerkt was het van belang the smoking gun te vinden: het bewijsmateriaal dat van cruciaal belang is voor de bewijsvoering. Te denken valt aan de door 'klokkenluider' Ad Bos aangedragen schaduwadministratie van bouwbedrijf Koop Tjuchem of de side- en control letters in de Ahold-kwestie.

Ik ben een verzamelaar van smoking guns. Het is altijd prachtig, illustratief lesmateriaal. De monden van cursisten vallen regelmatig open als ze het bewijsmateriaal in een belangrijke zaak mogen aanschouwen. Ik sla er tijdens mijn colleges de brug mee tussen praktijk en theorie.

Ik moest even aan deze thematiek denken toen deze week voormalig directeur Willem Scholten van het Havenbedrijf Rotterdam in het nieuws kwam. Hij staat terecht, mede in verband met mogelijke omkoping door de bekende zakenman Joep van den Nieuwenhuyzen.

In de onderzoeken is een belangrijk document, the smoking gun, naar boven gekomen. Het betreft een overeenkomst tussen havendirecteur Scholten en voornoemde zakenman, waarin een garantstelling is opgenomen.

Een bedrijf van de genoemde zakenman, RDM, zou technologie voor de ontwikkeling van onderzeeboten aan Taiwan leveren. Dat veroorzaakte nogal wat politieke commotie, onder meer omdat China dreigde een handelsboycot richting Nederland af te kondigen. Dat zou funest zijn voor de Rotterdamse haven. Daarom wilde Scholten RDM laten afzien van die leveringen.

Dat lukte, maar daar stond wel wat tegenover. Zo werd overeengekomen (zie het in 2004 verschenen onderzoeksrapport, pagina 41): 'Als compensatie voor het nadeel dat RDM lijdt nu zij geen uitvoering kan geven aan haar voornemen de hiervoor bedoelde technologie aan Taiwan te leveren zal Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam (GHR) zich op verzoek van RDM jegens schuldeisers van RDM en/of schuldeisers van groepsmaatschappijen van RDM garant stellen voor verplichtingen uit hoofde van geldleningen tot een minimumbedrag van € 100 miljoen.'

Een curieuze bepaling. Waarom wordt een minimum- en geen maximumbedrag opgenomen? Minstens zo merkwaardig is de in de gesloten overeenkomst opgenomen geheimhoudingsbepaling (pagina 42): 'Partijen zullen het bestaan en de inhoud van deze overeenkomst niet ter kennis brengen aan derden en erop toezien dat deze overeenkomst binnen hun respectieve organisaties uitsluitend ter kennis wordt gebracht aan personen die bij de uitvoering daarvan onmiddellijk betrokken zijn of, voor wat betreft GHR, van personen waarvan de kennisgeving van bestaan en inhoud voortvloeit uit een publiekrechtelijk voorschrift.'

Scholten heeft desgevraagd tijdens een deskundigenonderzoek aangegeven dat diens overwegingen voor deze geheimhouding zijn dat kennisgeving aan het college van de gemeente Rotterdam zou leiden tot openbaarheid en dat het onderwerp zich daar niet toe leent. Voorts dat indien hij om toestemming van het college voor de garantstelling zou hebben gevraagd, hij deze niet zou hebben gekregen.

Enfin, de rechter moet er nog over oordelen. Maar erg moeilijk lijkt me deze zaak toch niet...

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Marcel Pheijffer (1967) is hoogleraar Forensische Accountancy aan de universiteiten Nyenrode en Leiden.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.