Opinie 15 oktober 2010

Nota Barnier teleurstellend

Ik ben niet onder de indruk van de nota van Eurocommissaris Barnier. Integendeel: hij heeft een teleurstellend stuk afgeschoten. Het leest als een boodschappenlijstje, samengesteld door iemand die wel weet wat er in de winkel te halen valt, maar die geen idee heeft van de volgorde van de schappen. Bovendien ligt er in ‘zijn' schappen meer dan we feitelijk nodig hebben.

Daarmee zeg ik niet dat de nota geen toegevoegde waarde heeft. Er worden veel - vaak uiterst relevante - thema's in genoemd en er is nu een handvat om daarover in discussie te gaan. Bijvoorbeeld over de vraag hoe we de verwachtingskloof kunnen dichten. En die inzake het opstellen van een living wil door de grootste accountantskantoren. Of die inzake een strikte(re) scheiding tussen controle en advies.

Maar wat is de samenhang tussen de thema's? Wat is de probleemanalyse? En dragen de benoemde oplossingsrichtingen daadwerkelijk bij aan de probleemoplossing? Rijp en groen worden door elkaar heen genoemd. Vlijtig worden diverse proefballonnen opgelaten. Maar ook niet meer dan dat.

Bovendien wordt de openbaar accountants wel het verwijt gemaakt dat zij een rol hebben gespeeld ten aanzien van de financiële crisis, maar het verwijt wordt niet onderbouwd. Reden voor het Accounting Establishment om wederom de kop in het zand te steken en te stellen dat hun falen met deze nota niet is aangetoond en het verwijt dus ongefundeerd is.

Dat accountantsorganisaties dat durven te stellen, valt uit aansprakelijkheidsoverwegingen te begrijpen. De vertegenwoordigers van beroepsorganisaties zouden echter beter moeten weten.

Barnier heeft daarmee de kans laten liggen een echte aanzet te geven waarmee accountants(organisaties) de duimschroeven kunnen worden aangedraaid. Of dat alsnog gaat gebeuren zal afhangen van de stevigheid van de commentaren die gedurende de consultatieperiode worden opgesteld.

Degenen die veranderingen wensen of noodzakelijk achten zullen in de pen moeten klimmen. Hun punten met kracht op papier zetten en deugdelijk onderbouwen. Om tegenwicht te bieden aan de (grote) accountantsorganisaties die nu ongetwijfeld veel werk- en lobbykracht vrij zullen maken om door hen ongewenste aanpassingen in de auditmarkt te voorkomen.

Aanpassingen die, zoals zo vaak door anderen en ondergetekende bepleit, wel degelijk noodzakelijk zijn. Bijvoorbeeld als het gaat om het businessmodel, het toezicht, het aanbrengen van de juiste prikkels om de maatschappelijke taak van accountants naar behoren uit te kunnen voeren en wat dies meer zij.

Overigens zie ik in het falen van Barnier ook een kans voor het Accounting Establishment. Ze kunnen alsnog leiderschap tonen - iets waaraan het tot nog heeft ontbroken - door niet alleen de evidente zaken in de nota te omarmen (erkenning van de noodzaak te komen tot een Europees toezichthouder) of alleen de commercieel aantrekkelijke zaken te verwelkomen (een stevige rol van de accountant bij mvo-verslaggeving).

Het Accounting Establishment zou goed nota moeten nemen van de onderliggende boodschap van Barnier: ‘Het moet anders met de regulering van het accountantsberoep, maar ik weet nog niet precies hoe'.

Eerdere ervaringen maken mij somber ten aanzien van de vraag of het beroep deze kans voor open doel zal benutten. Makkelijker is het immers dergelijke oproepen naast je neer te leggen. Als een kalkoen; die gaat immers ook liever niet naar het Kerstfeest.