Wereldcongres van en voor accountants
Deze week is in Kuala Lumpur het vierjaarlijkse Wereldcongres van en voor accountants gehouden. Het thema was ditmaal Sustaining value creation. Een prima georganiseerd congres met ruim zesduizend deelnemers, waarvan 1.500 (logisch) uit het gastland Maleisië en ruim achthonderd (!) uit Nigeria.
De Nederlandse delegatie was weliswaar beperkter van omvang, maar had vele sprekers op het podium: Hans van Damme, Ingrid Doerga, Hans Hoogervorst, Nancy Kamp, Steven Maijoor, Jan Pasmooij, Frans van Schaik, Arnold Schilder, Wim van der Stede en Hans Verkruijsse. Waar een klein land al niet groot in kan zijn.
De delegaties uit de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk waren relatief klein. Hun medewerking aan het inhoudelijk programma was daarentegen relatief groot. In de slotsessie - gericht op Accountants in the next decade - kwamen de deelnemers louter uit de Angelsaksische landen (met een Nieuw-Zeelander als voorzitter en onder de vijf overige deelnemers ook een Australisch panellid).
Uit de (plenaire en deel-) sessies die ik heb gevolgd komen de volgende drie onderwerpen naar voren die het congres maakten: (1) duurzaamheid en integraal rapporteren; (2) de crisis, toezicht en ethiek; en (3) Islamitisch bankieren.
Duurzaamheid en integraal rapporteren
Het eerste onderwerp betrof het centrale congresthema: duurzaamheid. King, naamgever van de Zuid-Afrikaanse corporate governance code, benaderde de triple-P gedachte op geheel eigen wijze: 'No planet, no people, no profit'. Meerdere sprekers zien op het terrein van duurzaamheid een grote rol voor accountants weggelegd, mits er goed toetsbare criteria worden ontwikkeld.
De meeste aandacht ten aanzien van het onderwerp ging echter naar de noodzaak te komen tot een Integrated Reporting Framework. Het congres opende zelfs met een film waarin Prins Charles - voorzitter van het Prince's accounting for sustainability project - daartoe een oproep aan de deelnemers deed. Een ‘integraal rapport' zou vier dimensies moeten kennen: verslag van het management, verslag inzake corporate governance en beloningen, verslag over milieu- en sociale aspecten en tot slot het traditionele financieel verslag.
Kritiek was er ook. Zo werd gewezen op het door accountants meedoen aan greenwashing, een benaming die ik als witwasbestrijder nog niet kende. Het gaat er dan om dat het bedrijf zich 'groener' voordoet dan het daadwerkelijk is. Als het ware een mooi vernislaagje op een bedrijfsactiviteit die zwaar vervuilend is.
De crisis, toezicht en ethiek
'Crisis, toezicht en ethiek' vormde een tweede, belangrijk thema. Niet expliciet een hoofdthema, maar het kwam regelmatig terug. Sommige accountants menen nog steeds dat accountants een good crisis hebben gehad: niet aangewezen als schuldige voor de crisis en we krijgen er meer werk uit.
Anderen tonen zich kritischer en zien dat het beroep aan het marginaliseren is. Bijvoorbeeld McDonough, vice-president bij de Wereldbank, leverde in een plenaire sessie kritiek op het beroep.
Overigens werd er door enkele sprekers van de diverse beroepsorganisaties (zie kopje 'Varia' hieronder voor de namen) in de slotsessie gereageerd op de kritiek: het publiek kan al het goede werk dat achter de schermen door accountants was uitgevoerd niet beoordelen. Maar accountants hebben, aldus deze sprekers, veel ellende kunnen voorkomen.
De geheimhouding staat eraan in de weg daar meer openheid over te geven. Wat daar ook van zij: het zal de critici op dit punt niet overtuigen. Die - waaronder ondergetekende - zijn van mening dat accountants door eerder ingrijpen en een meer waarschuwend optreden nog veel meer ellende hadden kunnen voorkomen.
Onze AFM-toezichthouder Steven Maijoor gaf duiding aan het kernpunt waarop de accountant steken laat vallen: de professioneel-kritische instelling.
Op een vraag van NIVRA-vertegenwoordiger Robert Mul aan Goelzer van de Amerikaanse toezichthouder op het accountantsberoep (PCAOB), kwam als antwoord dat de Amerikanen opmerkingen over de professioneel-kritische instelling plaatsen in het niet-openbare deel van de toezichtsrapporten. Opvallend, omdat juist dit onderwerp in de Nederlandse, openbare AFM-rapportage centraal staat.
In een deelsessie liet Adams van ACCA zich laatdunkend uit over de aandacht van accountants voor ethiek: ‘more rhetoric than action'. En zo is het.
Islamitisch bankieren
Het derde onderwerp, Islamitisch bankieren, was voor mij relatief nieuw. De achtergronden werden uitgelegd. De gebruikte bancaire structuren hebben veel weg van onze hypotheken, leaseconstructies en investeringen middels private equity. Rente is in de Islamitische regelgeving verboden en daarom geven ze vergoedingen de naam en/of vorm van winstdeling.
Deze vorm van bankieren heeft, aldus de sprekers, grote potentie. Sceptici zien echter een gebrek aan regelgeving, toezicht en nieuwe kansen voor witwassers.
Varia
Tot slot een paar aanvullende opmerkingen:
- opvallend was de relatief geringe aandacht voor innovaties vanuit de techniek en automatisering. Met een deelsessie over XBRL kwam het onderwerp er qua aandacht bekaaid vanaf;
- in diverse sessies was er specifiek aandacht voor de praktijk van de zogeheten small & medium enterprises. Naar de mening van sprekers en particpanten is binnen deze sector sprake van overkill & overregulation;
- Melancon, voorzitter van de Amerikaanse beroepsorganisatie, maakt zich zorgen over aansprakelijkstellingen in Amerika. Hij ziet dat als een groot probleem voor het beroep dat moet worden opgelost;
- Izza, directeur van de Engelse beroepsorganisatie ICAEW, 'ligt wakker' van de Europese Green Paper en voorziet dat deze extraterritoriale werking gaat krijgen;
- Malley, voorzitter van de Australische beroepsorganisatie, ziet een paradigmawisseling van aandacht van accountants voor financiële naar aandacht voor niet-financiële informatie;
- Brand, ceo van opleidingsorganisatie ACCA, pleit (als dame in het sprekersgezelschap) voor meer gender-diversiteit aan de top van ons beroep en wijst erop dat accountants veel meer aandacht moeten schenken aan toekomstgerichte informatie.
Het volgende Wereldcongres wordt in november 2014 in Rome georganiseerd.