Van shocking zero tot perfect hero
Deze tijd van het jaar is er traditiegetrouw eentje van terug- en vooruitblikken. Ik doe dat ook, door eerst op het afgelopen decennium terug te kijken, om vervolgens een blik vooruit te werpen. Vanuit accountantsperspectief, uiteraard.
Er wordt wel gesproken over de roaring nineties wanneer het gaat om het vorige decennium. Het huidige zal wat mij betreft de geschiedenisboeken ingaan als de shocking zero's. Een aanduiding voor het aflopende decennium; echter eentje met een dubbele betekenis. Namelijk die van een falend accountantsberoep dat in het kader van de boekhoudschandalen en in de aanloop van de kredietcrisis van nul en generlei waarde was.
Althans in de ogen van velen, hetgeen niet onbegrijpelijk is. Te vaak trokken onderzoekscommissies, claimanten en rechterlijke instanties conclusies over accountants in de trant van ‘ze stonden erbij en keken er naar'. Dat zal het dominante beeld zijn dat aan dit decennium kleeft.
Vanzelfsprekend is het Accounting Establishment het niet eens met dit beeld. Het wijst schuchter naar de vele corrigerende maatregelen die achter de schermen op hun aandrang bij cliënten zijn genomen. Waarmee veel schade is voorkomen.
Het zal allemaal best waar zijn. Maar door geheimhoudingsperikelen - waarnaar te pas en te onpas is en wordt verwezen - kunnen en/of willen accountants hun kennis op dit punt niet delen. Daarmee zijn de beweringen oncontroleerbaar en raken deze ondergesneeuwd door een berg van kritiek.
Het accountantsberoep zit dus figuurlijk in een wak of dal en het is vaak moeilijk daaruit te komen. De weg naar boven - eentje van herstel van vertrouwen - is lang en zo donker als de winter. De Nederlandse beroepsorganisatie is die weg overigens al ingeslagen met het recente Plan van Aanpak.
Maar er is meer nodig. Radicalere omwentelingen. Eurocommissaris Barnier heeft daartoe reeds een aantal voorzetten gedaan. Die op weerstand vanuit het beroep stuiten. Barnier brengt een sneeuwbal aan het rollen maar zal uiteindelijk geen lawine veroorzaken. Het accountantsdebat zal de komende twee/drie jaar wel door hem worden gedomineerd.
Ik voorspel dat de echte veranderingen pas komen nadat een groep medewerkers in de Verenigde Staten begin 2013 uit de big four stapt. En op Wikileaks-achtige wijze gaan zij inzage geven in de manier waarop deze kantoren daadwerkelijk zijn georganiseerd en worden aangestuurd.
De onderzoeksjournalistiek, beleggersverenigingen en actieve bloggers zullen zich op de vrijkomende informatie storten. Het begrip transparantie zal binnen de accountancy voor het eerst echt betekenis gaan krijgen.
De Amerikaanse overheid grijpt - traditiegetrouw - als eerste in (ultimo 2013). Het accountantsberoep mag weliswaar privaat blijven, maar de greep van de overheid wordt ongekend stevig. Als hagelstenen kletteren de maatregelen op de accountantshoofden neer: gereduceerde en vaste accountantstarieven, persoonlijke boetes en aansprakelijkheid bij falen, afschaffing controleplicht voor een groot deel van de markt en een zwaar ethisch reveil.
Dit alles werpt in de tweede helft van het komend decennium vruchten af. Accountants blijken ook proactief te kunnen werken. In plaats van het opzetten van argumentaties voor handelen vanuit de geheimhoudingsplicht wordt geredeneerd vanuit het perspectief verantwoordelijkheid. Langzaamaan kruipt de accountant weer op zijn sokkel.
In 2019 roept Time een big four accountant uit tot vrouw van het jaar. Zij weet door adequaat handelen te voorkomen dat een cliënt een zelfontwikkelde automatiseringstool activeert waarmee het internet wekenlang kan worden plat gelegd. Hetgeen een economische schade zou veroorzaken die ongekend is.
De accountant van shocking zero tot perfect hero.
De meeste dromen zijn bedrog. Maar toch bevatten ze vaak een kern van waarheid. Ik koester die en hoop dat het Accounting Establishment de overheid, nieuwe regelgeving en strenger toezicht niet nodig heeft om tot het besef te komen dat veel van de kritiek in het aflopende decennium terecht was en dat het in de komende radicaal anders moet. Niet zo zeer qua regels en tools, wel qua eigen attitude.
Ik wens het accountantsberoep en u het beste in de komende decade, te beginnen bij 2011!