Opinie

Toezichthouders, accountants en klokkenluiders

In mijn weblogs lever ik regelmatig kritiek op het (dis)functioneren van accountants of de kantoren. Logisch dat ik hen centraal stel, omdat de voornaamste doelgroep van deze website uit accountants bestaat. De kritiek onderbouw ik zoveel mogelijk aan de hand van feiten: dikke onderzoeksrapporten, rechtspraak, uitgelekte stukken en dergelijke. Opdat eenieder de mogelijkheid heeft het na te lezen en zelf een nader oordeel te vormen. En het met mij (on)eens te zijn.

Maar accountants(kantoren) zijn niet de enigen die kritiek verdienen. De afgelopen week kwam de SEC naar buiten met een aanklacht tegen Goldman Sachs. De Amerikaanse beurstoezichthouder zoog daarmee de nodige aandacht naar zich toe. Terecht, want de vermeende feiten zijn ernstig genoeg om serieus te beschouwen.

De SEC oogst ook kritiek. Vanuit kringen rond de bank, hun lobbyisten en van Republikeinen. De timing van het openbaar maken van de aanklacht zou zijn gekozen om het debat over de aanscherping van het toezicht en strengere regels voor financiële instellingen te beïnvloeden. En daarmee zou de SEC politiek bedrijven, hetgeen de toezichthouder echter direct heeft ontkend.

Maar de timing was ook los van het politieke momentum opvallend: de aanklacht werd openbaar op de dag dat een rapport verscheen over de handhavingsactiviteiten van de SEC inzake Stanford, die een soortgelijke fraude pleegde als Madoff. Dat rapport was vernietigend over het functioneren van de SEC.

Zo concludeerde de SEC in de periode 1997-2004 viermaal dat Standford's praktijken frauduleus waren, maar nimmer werd ingegrepen: 'Cases such as the alleged Standford fraud weren't considered 'quick-hit' and 'slam-dunk', and examiners were discouraged from pursuing them', aldus rapporteur Kotz.

Kortom, de SEC-aanklacht tegen Goldman heeft als mooie aandachtstrekker en 'bliksemafleider' voor het eigen falen gefungeerd. Een techniek die ik in mijn tijd als overheidsdienaar hier ten lande ook menigmaal toegepast heb zien worden.

En de SEC wist dat er deze week nog meer bagger over de dienst zou worden uitgestort. Dinsdag 20 april vonden in het House Committee for Financial Services van het Amerikaanse Congress hoorzittingen plaats over het Valukas-rapport inzake Lehman Brothers.

Onderzoeker Valukas werd zelf gehoord. Over de toezichthouders zegt hij: 'So the agencies were concerned. They gathered information. They monitored. But no agency regulated.'

Duidelijke taal, evenals: 'What is clear is that the regulators were not fully engaged and did not direct Lehman to alter the conduct we know in retrospect led Lehman to ruin. Someone must be in charge. And the agency in charge must have the will to act.'

Zoals ik eerder beschreef is Valukas ook kritisch op het functioneren van Lehman-accountant Ernst & Young. Het accountantskantoor komt steeds meer onder druk te staan en er dreigt nog meer informatie over het handelen van de accountant openbaar te worden gemaakt.

Ik ben daar benieuwd naar. Zeker nadat ik de getuigenis van Lehman-klokkenluider Matthew Lee, eveneens afgelegd voor het Congress-Committee, las: 'On multiple occassions, I attempted to bring these issues to the attention of Lehman Brothers' executive management, and on one occasion to the attention of Lehman's outside auditors. Within days of first raising issues, I was terminated.'

Het gesprek met de klokkenluider zou - aldus de lijn van het Valukas-rapport die ik onderschrijf - een red flag voor Ernst & Young hebben moeten zijn. Het ontslag van de klokkenluider maakt het signaal zelfs 'dieprood'.

Waar zagen we dat ook alweer eerder? In de Engelse HBOS-kwestie met klokkenluider Paul Moore. Over de kritische signalen van Moore, mede afgegeven aan de accountant, zegt hij: 'The KPMG Audit Partner told someone who reported back to me that he thought I had a 'death wish' following this meeting.'

We zagen het voorts in de AIG-casus. Daar luidde Joseph Denis de klok, waarna hij werd ontslagen. Accountant PwC werd door hem van zijn ontslag op de hoogte gebracht. (Nog) niet openbaar geworden is wat PwC met die boodschap heeft gedaan. Inmiddels is echter wel duidelijk dat AIG bijna op de door hem genoemde punten ten onder is gegaan. AIG kon slechts door 180 miljard dollar staatssteun overeind worden gehouden.

De moraal van het verhaal? Welnu: 'Overheidstoezichthouders en accountants: be concerned. Gather infomation. Monitor. Act. Regulate.' Kortom: doe waarvoor je wordt aangesteld en betaald.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Marcel Pheijffer (1967) is hoogleraar Forensische Accountancy aan de universiteiten Nyenrode en Leiden.

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.