Verfrissend geluid van 'herboren' DNB?
Vorige week kwam DNB met een - door de Tweede Kamer afgedwongen - actieplan naar buiten. Het zou een cultuuromslag binnen DNB moeten bewerkstelligen. Ik stelde in een eerdere blog het actieplan ter discussie. Het plan zou een reactie op het rapport Scheltema moeten zijn, maar is dat niet. Het gaat ook niet alleen over een cultuuromslag, veeleer over een structuuromslag.
Maar goed: we krijgen een 'herboren' DNB. Ronkend werd aangekondigd dat het toezicht 'indringender, kritischer en vasthoudender' moest worden. Blijkens de voorpagina van het FD krijgen accountants en actuarissen er het eerst van langs. De kern van de DNB-kritiek: "Zij gingen soms akkoord met onjuiste waarderingen van bepaalde illiquide beleggingen en het hebben van hoge concentraties van bepaalde effecten. Maar deze adviseurs zijn het geweten van de pensioenbestuurders."
Eerst de accountants. Die worden geduid als ‘adviseurs'. Ik moest denken aan de opmerkingen van Jules Muis over 'jeuk' en begon te krabben op mijn hoofd. Een toezichthouder die accountants ziet als adviseurs? Of was het een slip of the tongue? Accountants zijn primair - zeker als het gaat om de toetsing van de jaarrekening - controleurs. Minpuntje voor de toezichthouder.
En dat is niet het enige. Althans volgens het Koninklijk NIVRA dat periodiek overleg voert met DNB: de kritiek was tijdens de recente overleggen immers niet aan de orde gesteld.
Of preekt de beroepsorganisatie hier voor eigen parochie? Ja, stelt DNB in een reactie op deze site: accountants worden aangesproken indien wij onjuiste waarderingen van pensioenvoorzieningen tegenkomen en bovendien is het punt door DNB aangehaald tijdens de accountantsmiddag in januari.
DNB verwijst ook naar een brief die aan pensioenfondsen is gezonden: "Daaruit viel ook voor externe adviseurs al het een en ander te destilleren. Overigens gaat dat niet alleen op voor accountants, maar ook voor actuarissen", aldus DNB in een reactie op deze site.
Daarom de brief er maar eens bij gepakt. Het woord 'accountant' of 'actuaris' komt daar niet in voor. Bovendien is deze niet geadresseerd aan accountants, actuarissen of hun beroepsorganisaties. Het is dan ook de vraag hoe fair het is om naar dit soort stukken te verwijzen.
Ik kan mij de kritiek van de beroepsorganisatie als het gaat om de manier waarop DNB de kritiek te berde brengt dan ook goed voorstellen en onderschrijf deze.
Wat staat er dan wél in de brief? Onder meer een aantal passages die de accountantswerkzaamheden raken. Over waarderingsvraagstukken bijvoorbeeld.
Met name de volgende passage valt op: 'Posities worden niet goed gewaardeerd doordat goede marktprijzen (bij vastgoed) en/of adequate waarderingsmodellen (bij complexe producten) ontbreken. Zo ontbreekt het vaak aan interne capaciteit om complexe beleggingen adequaat te waarderen. Daardoor ontstaat afhankelijkheid van een externe partij, waarbij niet altijd sprake is van een onafhankelijke externe partij. Hierdoor ontbreekt het zicht op de werkelijke waarde van beleggingen.'
Oeps, stelt DNB hier nu impliciet dat de accountant niet altijd als een 'onafhankelijk derde partij' handelt? Zou de accountant in de praktijk dan toch meer adviseur dan controleur zijn?
Is een dergelijke beoordeling eigenlijk wel aan DNB of hoort die taak bij de AFM? Dat is immers de toezichthouder op het accountantsberoep. Komt er 'boter' bij de ‘DNB-vis' en wordt de kritiek omgezet in tuchtprocedures?
Overigens beoog ik met deze blog niet de DNB-kritiek te marginaliseren. Die kan best juist zijn. Het ligt immers in lijn met de bevindingen van de AFM als het gaat om de controle van financiële instellingen. Ook in Engeland is er kritiek op de kritische houding van accountants ten aanzien van waarderingsvraagstukken.
Kijkend naar de jaarrekeningen van het pensioenfonds voor de metaal en elektro (PME) - genoemd in het FD-artikel waarover de commotie is ontstaan - over de jaren 2008 en 2009 kan ik mij er nog het nodige bij voorstellen ook. De cijfers in de jaarrekening over 2008 sluiten niet aan met de cijfers over het boekjaar 2008 die ter vergelijking in het jaarverslag over 2009 zijn opgenomen. Een deugdelijke toelichting op de verschillen ontbreekt, waardoor er een onduidelijk zoekplaatje ontstaat. Juist op die posten waar waardering een rol speelt (beleggingen en de derivatenposities).
Dat er een discussie is geweest tussen het pensioenfonds PME en DNB is eveneens duidelijk. De website van PME toont diverse persberichten over een herstelplan ten aanzien van de vereiste dekkingsgraad. Zo wordt in een persbericht van 6 november 2009 onder meer aangegeven: ‘Een neerwaartse bijstelling van de waardering van enkele onderdelen van de beleggingsportefeuille per 31 december 2008. Deze bijstelling is ingegeven door extreme marktomstandigheden als gevolg van de kredietcrisis'.
Het betreft een bijstelling op instigatie van DNB, die in het jaarverslag over 2009 voor zover ik heb kunnen nagaan niet duidelijk wordt toegelicht.
Kortom: ik schrijf dit niet om de aangesproken accountants(kantoren) en actuarissen te verdedigen. Dat kunnen zij - indien daar reden toe is - zelf wel. Maar van een toezichthouder die ‘indringend, kritisch en vasthoudend' is mag wel worden verwacht dat deze een communicatielijn kiest die eerst loopt via betrokkenen en dan pas via de media. Temeer daar DNB in haar eerdergenoemde actieplan met enige arrogantie stelt: ‘De analyses van DNB snijden hout, evenals de conclusies ten aanzien van wat er moet gebeuren.'
Tot slot nog een puntje ten aanzien van de actuarissen. Ik bekeek even de actuariële verklaring van voornoemd pensioenfonds. Wat opvalt is dat de actuaris in de ik-vorm rapporteert over hetgeen hij heeft vastgesteld. In heldere taal: ‘De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds van de Metalektro is naar mijn mening slecht, vanwege een dekkingstekort.'
Verfrissend taalgebruik, zeggen waar het op staat. Daar kunnen accountants nog wat van leren!