De maatschappelijke functies van de 'andere accountants'
Accountants vormen een pluriforme beroepsgroep die veel verschillende functies hebben in het maatschappelijke verkeer. Het verbindend element van alle accountants is de zorg voor kwaliteit en betrouwbaarheid van financiële en niet-financiële informatie ten behoeve van de financiële rapportageketen binnen het maatschappelijk verkeer.
Het is de minister van Financiën die hier wordt geciteerd vanuit de toelichting op het wetsvoorstel op de nieuwe accountantswet die hij aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. Een wervingsfolder van de NBA zou het niet beter kunnen zeggen.
Waar hebben we het dan over bij die verschillende functies? Een korte bloemlezing:
- Consultants die een organisatie helpen hun processen betrouwbaarder in te richten of die helpen een overnamepartij grondig financieel door te lichten.
- Cfo's die op een professionele en zorgvuldige manier een betrouwbare jaarrekening opstellen.
- Interne accountants die met andere specialisten het management helpen in control te zijn.
- Openbaar accountants die het management van een mkb-onderneming helpen de financiële administratie te voeren en de jaarrekening samenstellen.
- Overheidsaccountants die op een integere en deskundige manier belastingcontroles uitvoeren of die met hun jaarrekeningcontrole de gemeenteraad helpen burgemeester & wethouders te controleren.
Kortom het gaat over andere accountants die in allerlei rollen anders dan die van controlerend accountant hun deskundigheid en hun ethisch besef aanwenden om ervoor te zorgen dat het maatschappelijk verkeer aan kan op de betrouwbaarheid van informatie. Daarvoor is vertrouwen nodig in de rol die accountants spelen. Vertrouwen van bankiers dat de jaarrekening van de mkb-onderneming deskundig is opgesteld maar ook van de ondernemer dat zijn vertrouwelijke informatie vertrouwelijk blijft, vertrouwen van de raad dat de gemeentelijke accountantsdienst zijn werk deskundig en objectief gedaan heeft, vertrouwen dat de cfo zijn rug recht heeft gehouden, vertrouwen van de raad van bestuur dat het IAD-rapport objectief en deskundig is opgesteld. De accountantstitel draagt bij aan dit vertrouwen. En zoals bovenstaand blijkt: om dat vertrouwen te krijgen hoef je als accountant echt niet altijd als onafhankelijke externe partij assurance te verstrekken.
Integriteit, objectiviteit, deskundigheid, geheimhouding, professionaliteit en zorgvuldigheid. Deze fundamentele beginselen in de Verordening gedragscode(VGC) zijn dus ook dagelijkse kost voor die 'andere accountants'. Vaak zal de toepassing van deze begrippen voor een accountant bijna vanzelf gaan, je merkt niet eens dat je de fundamentele beginselen toepast wanneer je iets niet doet omdat het niet goed voelt. Maar soms helpen voorbeelden om invulling te geven aan de fundamentele beginselen. Vandaar ook dat in deel B en C van de VGC is uitgewerkt hoe de fundamentele beginselen je werk als accountant beïnvloeden.
De fusie van NIVRA en NOvAA maar ook de gewijzigde Ethische regels van IESBA, de Ethische regelgever gelieerd aan IFAC, maken dat we in Nederland de VGC moeten opfrissen. De uitdaging voor het Adviescollege Beroepsreglementering is nu om voor alle accountants met voorbeelden te komen die aanspreken en die bijdragen aan de professioneel kritische houding van accountants. Want alle accountants moeten met behulp van de VGC de rol kunnen spelen die het maatschappelijk verkeer en de minister van hen verwacht.
Peter Eimers
Deze bijdrage is ook verschenen in het decembernummer van Accountant. Accountant bevat maandelijks een column van het Adviescollege.