Keuzevrijheid
In de supermarkt worden wij vandaag de dag geconfronteerd met een luxeprobleem, keuzevrijheid. De hagelslag wordt in diverse kleuren, smaken en verpakkingen aangeboden. Het percentage cacao kan verschillen en wij, de gebruikers, kijken niet op van het ruime assortiment. Waarom zou de accountantsverklaring zich dan wel moeten beperken tot slechts twee smaken?
De discussie met betrekking tot de afschaffing van de controleplicht is opgelaaid. Wat mij vooral opvalt in de meest recente discussie, is de meerwaarde die aan de beoordelingsverklaring wordt gehecht. Pieter de Kok, sprekend als partner bij Coney, weet het duidelijk te verwoorden: "De beoordelingsverklaring is eigenlijk pappen en nathouden en voegt ook weinig toe."
Hoewel in recente discussies over het mooiste vak regelmatig wordt gesproken over (de noodzaak tot) het leveren van maatwerk, komt het bestaansrecht van de beoordelingsverklaring indirect ter discussie te staan.
Is er dan geen ruimte voor een beperkte vorm van maatwerk, een accountantsproduct dat beschouwd kan worden als samenstel plus dan wel controle light? Een vraag die we niet aan de eigen beroepsgroep, maar aan de gebruiker zouden moeten stellen.
Hoewel ik geen onderzoek heb gedaan naar het aantal beoordelingsverklaringen dat in Nederland wordt afgegeven en evenmin met de gebruiker heb gesproken, ben ik op basis van dertien jaar werkervaring sterk geneigd om Ted Verkade van Baker Tilly Berk het voordeel van de twijfel te geven: "De beoordelingsverklaring is een beperkte vorm van assurance die in Nederland weinig wordt gebruikt." De gebruiker lijkt binnen de huidige wet- en regelgeving derhalve nog niet warm te lopen voor de beoordelingsverklaring.
De beoordelingsverklaring lijkt echter ook geen eerlijke kans te hebben gekregen, wanneer kleine rechtspersonen kunnen volstaan met een samenstelverklaring en middelgrote ondernemingen de verplichting hebben om hun jaarrekening te laten controleren. Binnen wet- en regelgeving bestaat voor middelgrote ondernemingen immers geen keuzevrijheid tussen een controleopdracht en een beoordelingsopdracht.
Is aan de 85 procent van de ondernemers, die bij het wegvallen van de controleplicht kiezen voor een vrijwillige controle, ook de vraag gesteld of zij een beoordelingsopdracht in overweging zouden nemen?
De beoordelingsverklaring afdoen als vlees noch vis, doet geen recht aan het product. Naast het evidente voordeel van het feit dat er andere spelregels voor dit product gelden, wordt er met recht een beperkte mate van zekerheid gegeven op basis van de in COS 2400 beschreven werkzaamheden, waartoe ook behoren werkzaamheden als:
- het verwerven van kennis omtrent de onderneming en de branche;
- het inschatten van het materieel belang van posten en transacties en de mate waarin een post wordt beïnvloed door oordeelsvorming van het bestuur;
- het toepassen van cijferanalyses en het bespreken van belangrijke fluctuaties;
- het beoordelen van bijzondere en ongebruikelijke posten.
Werkzaamheden die, mits uitgevoerd door een professioneel-kritische accountant die vragen stelt over tegenstrijdige controle-informatie, toegevoegde waarde hebben.
Beperkte zekerheid kan in negatieve zin worden benoemd als een 'slap compromis', maar in positieve zin als het leveren van maatwerk, waar gezien de verplichting voor middelgrote ondernemingen tot het controleren van de jaarrekening wellicht nog geen echte noodzaak toe bestaat.
Mogelijke verwarring bij de gebruiker over wat de accountant wel en niet heeft bekeken, kan ook worden gezien als een kans om de gebruikers in het midden- en kleinbedrijf te vertellen wat je als accountant doet.
Keuzevrijheid, in de supermarkt en in accountancyland, kan worden gezien als een luxeprobleem of als een luxe. Ik kies voor het laatste.