Opinie 14 juni 2011

Hbo-onderwijs accountancy wél voldoende?

Heeft u het ook tandenknarsend gevolgd? Niet alleen hbo-opleidingen van Hogeschool InHolland voldoen niet aan de wet, het probleem ligt breder. Vijftien onderzochte opleidingen, op tien verschillende hogescholen, krijgen het oordeel 'zeer zwak' tot in het gunstigste geval 'voor verbetering vatbaar'.

Het grote probleem van het hbo-onderwijs in Nederland is dat het louter om financiën draait. Hoe meer poppetjes hun diploma halen, hoe meer geld in de lade komt van de onderwijsinstelling. Bekostiging heet dat. Deze prestatie-indicator is de belangrijkste en rechtvaardigt natuurlijk ook het schamele salaris dat het gemiddelde lid van het college van bestuur opstrijkt.

Hoe dat onderwijs exact wordt vormgegeven? Maakt niet uit. Leidinggevenden in het onderwijs zijn overigens in veel gevallen niet-functionerende docenten of personen die buiten hun jeugd al jaren de geur van het vertrouwde klaslokaal kwijt zijn. Wil je in het onderwijs carrière in salaris bereiken? Dan moet je dus in het management zitten. Deze personen worden direct geïnfecteerd met het geldvirus. Kwaliteit? Regels? Creativiteit en slimmigheid. Daar draait het om. Doel is met zo min mogelijk euro's en tijd zoveel mogelijk bekostiging binnen te harken. Dat begint al aan de voordeur. Met alle egards worden studenten binnengelokt en gehouden. Als het maar gezellig is.

Een feest der herkenning tijdens de opleiding. Gratis studiepunten, beperkte simulatieprojecten, weinig begeleiding en betrokkenheid (kost geld!), leidinggevenden die nooit een college bijwonen, vervangende opdrachten die op mbo-niveau worden afgenomen, hertentamens die inhoudelijk verdacht veel overeenkomsten vertonen met het eerdere tentamen. Het middelen van pretvakken met hoofdvakken. Soepel corrigeren. Herbeoordelingen. Schriftelijke communicatieve vaardigheden? 'Mijnheer, daar hebben wij een spellingcorrectie voor.'

Gelukkig ben ik niet de enige die hier zo over denkt. Denken, maar vooral zeggen, is ook een kunst.

Als uiteindelijk maar iedereen met een hbo-diploma de deur uitloopt. Iedereen tevreden.

Is de huidige accountancy-opleiding op hbo-niveau wél van voldoende kwaliteit?

Als gastdocent binnen de AA-opleiding kan ik mij ook niet altijd aan de indruk onttrekken dat het niveau van de studenten en de opleiding minder wordt. Ook hier zijn sporen aan te treffen die de kans op afstuderen erg groot maken.

Bonuspunten bij het inleveren van voldoende opgaves. Hercorrecties. Het te gemakkelijk geven van vrijstellingen op basis van elders verworven competenties. Alles kan.

Ook het niet behandelen of tentamineren van literatuur op de literatuurlijst komt voor. De zwaardere literatuur staat als verpakking wel op de literatuurlijst, maar aan de inhoud wordt beperkt of geen aandacht besteed. Docenten die zelf nog nooit een jaarrekening hebben samengesteld of gecontroleerd. Niet-accountants die hoofdvakken accountancy doceren.

Het grondig bestuderen van de laatste tentamens is vaak al voldoende.

Hoofdvakken worden uitgekleed. Een hoofdvak als fiscale advisering dient in vijftien weken gedoceerd te worden, waarbij alle belastingmiddelen aan bod komen? Alles kan. Ook hier! Iedereen een hbo-accountancy-diploma? Mooi streven.

Ik hoor en ervaar veel tekortkomingen in de praktijk. Denken in journaalposten, de vertaalslag naar fiscale en juridische consequenties, het analyseren van bedrijfsprocessen, het gebrekkig communiceren, zowel mondeling als schriftelijk. Ook een hbo-accountancydiploma is steeds minder een garantie voor een goede toekomst.

Deze bijdrage is ook als column geplaatst in het juninummer van Accountant.