Opinie

Het accountancy piramidespel

Bernie Madoff gebruikte de inleg van nieuwe klanten om bestaande aandeelhouders van zijn beleggingsfonds de indruk te geven dat hij rendementen had gerealiseerd. Een piramidespel dus. Varianten van dat spel zie je ook in andere sectoren.

In een wereld die steeds meer wordt gekenmerkt als een wereld van profitability without growth is een beursnotering eerder een vloek dan een zegen. Beursgenoteerde bedrijven zullen op een gegeven moment hun winst per aandeel niet meer kunnen squeezen uit besparingen en reorganisaties. Het risico bestaat dat deze bedrijven hun toevlucht gaan nemen tot creative accounting om de schone schijn nog enige tijd op te houden, in de hoop dat de economie herstelt en men weer op de oude voet kan doorgaan.

Dat gaat niet gebeuren. In de zakelijke dienstverlening zorgen drie grote krachten er voor dat de mooie jaren 2007/2008 nooit meer zullen terugkeren, ook niet voor accountants. Die drie krachten zijn:

  1. druk op de brutomarges;
  2. behoefte aan onderscheidend vermogen;
  3. noodzaak tot het duidelijk maken van de toegevoegde waarde propositie.

Niet alleen bedrijven met beursnotering ondervinden namelijk problemen in deze tijd. Hetzelfde kan worden gezegd voor op partnerschap gebaseerde modellen. 

De partners in deze bestuursvormen willen namelijk nog onvoldoende concessies doen met betrekking tot hun inkomen. De huidige daling  van de partnersalarissen in de accountancy is waarschijnlijk een conjunctuurkwestie en dus tijdelijk. Bovendien moeten de partnersalarissen uiteindelijk internationaal in de pas blijven lopen met collega-partners binnen dezelfde kantoren. 

Net als in het bankwezen is het van belang dat internationaal opererende accountantskantoren hun verantwoordelijkheid nemen. En dit in een tijd waarin het bestaande verdienmodel stevig onder druk staat. 

Als omzet en uurtarieven onder druk staan, blijft er minder winst over. Als partners en aandeelhouders hun riante salarissen intact willen houden, zal er in de kosten moeten worden gesneden. Dat betekent dat de bestaande medewerkers meer onder druk zullen worden gezet: langere dagen, hogere productiviteitseisen, minder vakantiedagen en geen nieuwe medewerkers. Die ontwikkeling is wel heel erg het omgekeerde van ‘dienend leiderschap'. Zo'n organisatie krijgt eerder trekken van een kille en dwingende 'productiefabriek'.

Het is zeer de vraag of de bestaande partners en aandeelhouders bereid zijn om in een veranderde wereld blijvend genoegen te nemen met een lagere vergoeding. In het verleden kwam deze ‘druk van boven' vaker voor maar er bleven toen genoeg accountants over die hun ogen hadden gevestigd op het bereiken van de partnerstatus. En deze generaties accountants waren bereid om hiervoor de nodige opofferingen voor lief te nemen. Dat was nog in de tijd van up or out, een mooi voorbeeld van een achterhaalde manier om professionals te motiveren. 

Maar guess what? De generatie jonge professionals die nu gaat werken doet niet meer mee aan dit spel. 

Ten eerste is voor velen van hen het partnerschap niet meer het uiteindelijke doel. In de consultancy en advocatuur zijn soortgelijke ontwikkelingen te zien. Dit betekent dat veel accountants, vooral binnen de big four, hun werkgever vooral zien als een opleidingsinstantie en plek om ervaring op te doen. En veel minder als een levenslange carrièrekeuze.

Ten tweede is deze nieuwe generatie gevoeliger voor de manier van aansturing en zullen de traditionele managementstijlen veel minder worden geaccepteerd. Deze werknemers hebben beduidend minder ‘zitvlees' en dus ook minder animo om zich in te kopen als partner. 

De accountancysector - maar ook de advocatuur en consultancy - zou er verstandig aan doen genoegen te nemen met lagere salarissen. Het bankwezen heeft op dat punt al een aantal beslissingen genomen. Binnen het grootzakelijk bankieren en investment banking zijn afspraken gemaakt over bonussen. Die zijn nu beduidend lager dan de bedragen die een aantal jaren geleden nog werden uitgekeerd. 

Ook voor accountants dringt de tijd echt. Als nog meer gaat worden gevraagd van medewerkers bestaat namelijk het gevaar dat ook de kwaliteit van de goedkeurende verklaring (nog meer) onder druk komt. 

Als instituten zoals banken en accountants hun primaire processen verwaarlozen uit winstbejag, bestaat de kans dat er een nieuwe governance-uitdaging ontstaat: het besef dat deze taken te belangrijk zijn om in te laten vullen door de private sector.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Han Mesters is economisch-historicus bij Sector Banken Zakelijke Dienstverlening bij ABN AMRO Bank.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.