Opinie

Wonden likken

Tegen de zin van minister De Jager, een flinke Kamerminderheid (met VVD en CDA als prominentste partijen), de NBA en in ieder geval de grote accountantskantoren zijn de amendementen inzake het accountantsberoep aangenomen. De genoemden kunnen hun wonden gaan likken en zullen zich nu moeten opmaken voor de volgende ronde: het debat in de Eerste Kamer. Want het is nog steeds geen gelopen race.

Hoewel ik de veranderingen zie als een beweging in de juiste richting, constateer ik het voorgaande niet triomfantelijk. Het niveau van het debat was niet altijd hoogstaand, achter de schermen schijnt er sprake te zijn geweest van een politieke uitruil en het was eenvoudigweg beter geweest als zowel de minister als het accountantsberoep wel hadden ingestemd.

Maar de minister heeft in het proces een aantal fouten gemaakt. Zo deed hij in zijn brief aan de Tweede Kamer voorafgaande aan de laatste debatten aan cherry picking voor wat betreft de resultaten van de consultatieronde. Dat op zich is al niet verstandig en al helemaal niet als je vervolgens in de Tweede Kamer gaat pleiten voor uitstel van debat en stemmingen omdat je de resultaten van de consultatieronde nog niet afdoende kent.

En ook het accountantsberoep mag zich de nederlaag aantrekken. Onze bestuursvoorzitter Ruud Dekkers was de afgelopen weken onzichtbaar. Geen echt publiek commentaar, geen ingezonden brieven, wel stilte. NBA-directeur Berry Wammes kwam - bijvoorbeeld in Nieuwsuur - goed op voor de belangen van het beroep, al had ik liever niet gezien dat zijn stuk in het Financieele Dagblad onder de kop 'Plasterk misleidt lezer' is verschenen. Misleiding betreft een juridische term en die gaat uit van boze opzet.

Natuurlijk is er wel een flinke lobby gevoerd vanuit de beroepsorganisatie en de sector. Ook VNO-NCW heeft daarbij het beste beentje voor gezet. De VVD en het CDA bleken het meest ontvankelijk, zonder in het debat echt indruk te maken. CDA-kamerlid Blanksma bleef zelfs doorgaan tot na de verloren stemming over verder uitstel van de procedure. Haar 'Ja maar ...' werd in de Tweede Kamer op hilarische wijze weggehoond.

De lobby wist zich de laatste dagen gesteund door Actal. Zonder enige onderbouwing werd een bedrag van 75 miljoen euro als lastenverzwaring uit de hoge hoed getoverd. Maar ik veronderstel dat in dat bedrag niet de schade is meegenomen die kan ontstaan en in het verleden ook is ontstaan door accountants die niet ingrepen waar dat wel had gekund.

Ik zeg expres 'gekund' en heb het niet over 'gemoeten'. Ik ben er van overtuigd dat in de reeds meerdere malen genoemde lange reeks van Ahold, DSB, Econcern, Innoconcepts, Landis, Van der Moolen en diverse andere (ook internationale) kwesties eerder accountantsingrijpen een deel van de schade had kunnen beperken. Ik zie dat als een PM-post in de Actal-berekening, maar ben ervan overtuigd dat die schadebeperking een veelvoud van 75 miljoen euro is.

Dat die schadebeperking niet afdoende heeft plaats gevonden was de aanleiding tot een discussie over het accountantsberoep. Juist de politieke. De aangenomen amendementen zijn het signaal dat het accountantsberoep steviger moeten hervormen dan dat het zelf heeft voorgesteld.

Dat signaal is nu door een Kamermeerderheid afgegeven. Op basis van amendementen die best beter en wellicht ook wat ruimer hadden gekund. Maar het gaat niet om de tekst daarvan. Het gaat niet om de details. Het gaat om het signaal aan de sector: het moet anders, u doet er zelf te weinig aan.

Laten we vanuit die boodschap verder werken. Op de wijze van TUACC (waarvan ik weet dat ook zij geen voorstander van de wijzigingen zijn), met passie en trots. Vanuit een accountsberoep dat met overtuigendere argumenten komt dan nu in het debat zijn meegenomen.

Zo wordt het pleidooi van de beroepsorganisatie dat kantoorroulatie slecht zou zijn omdat de nieuwe accountant zich eerst moet inwerken, op de dag van de stemmingen in de Tweede Kamer reeds onderuit gehaald vanuit KPMG. Dat kantoor stelt - vooruitlopende (!) op de conclusies van een intern onderzoek naar de gang van zaken bij een nieuwe klant, Vestia - 'dat de jaarrekening voldoet aan de normen'.

En op welke wijze wegen de accountantsorganisaties de kantoorroulatie indien zij meedingen in een aanbesteding? Zeggen zij dan tegen de potentiële cliënt ook dat die beter bij de oude accountant kan blijven omdat het beter is voor de kwaliteit?

Te pas en te onpas is 'kwaliteit' nu het toverwoord binnen de accountancy. Daar gaat het mij ook altijd om en daar had het ook om moeten gaan bij het genoemde rijtje bedrijven. Indien kwaliteit van de controle daar voorop had gestaan, was de politieke tik en het likken van wonden nu niet nodig geweest.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Marcel Pheijffer (1967) is hoogleraar Forensische Accountancy aan de universiteiten Nyenrode en Leiden.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.