Opinie 27 april 2012

KPMG inzake Vestia

KPMG heeft de controleverklaring over de jaarrekening 2010 van Vestia ingetrokken. 'Een prima signaal' dacht ik na vluchtige lezing van de verklaring van KPMG dienaangaande. Een positief getinte blog doemde op. Tot ik het bericht nog eens goed las.

Waarom was ik in eerste instantie positief? Omdat KPMG op de dag - Valentijsdag - dat in de Tweede Kamer werd gestemd over maatregelen waartegen de beroepsorganisatie en accountantsorganisaties zijn gekant, in het Financieele Dagblad aan het woord kwam over de Vestia-kwestie. En aankondigde daarnaar een onderzoek in te stellen.

Ik schreef daar diezelfde dag het volgende over in een blog: 'Dat kantoor stelt - vooruitlopende (!) op de conclusies van een intern onderzoek naar de gang van zaken bij een nieuwe klant, Vestia - 'dat de jaarrekening voldoet aan de normen'.'

En daarom was ik na eerste lezing van het bericht over de intrekking van de controleverklaring zo opgetogen. Immers: met het intrekken van de controleverklaring lijkt KPMG terug te komen op die stelling. En erkent daarmee impliciet dat er voor de beurt is gesproken. En ik heb altijd respect voor mensen die fouten durven toe te geven.

Maar geeft KPMG nu eigenlijk wel een fout toe? Wat staat er in het persbericht. Welnu: 'Op basis van de voorlopige bevindingen van het onderzoek zijn bij KPMG twijfels gerezen of alle derivatentransacties op een juiste wijze in de Jaarrekening 2010 zijn verwerkt. Ook de feiten waar momenteel een strafrechtelijk onderzoek naar worden gedaan, zouden een effect kunnen hebben gehad op de verwerking. KPMG heeft daarom aan Vestia laten weten de controleverklaring van 31 mei 2011 niet te kunnen handhaven.'

Het is vast een passage waarover lang is nagedacht. Ik lees twee redenen tot intrekking en begin bij de laatste: het strafrechtelijk onderzoek. Ik weet niet wat KPMG daarover weet, maar ik neem aan dat dat niet veel meer kan zijn dan waarover de media berichten. En op basis van - onbewezen - mediaberichten trek je een verklaring niet in. Daar is meer voor nodig. En door te verwijzen naar het strafrechtelijk onderzoek zeg je niets over eventueel door KPMG gemaakte fouten.

Dan de andere door KPMG genoemde reden: twijfels over de verwerking van derivatentransacties. Ook daarmee erken je niet of nauwelijks - en dan hooguit impliciet - dat er door de accountant een fout is gemaakt of zou kunnen zijn gemaakt. Je kan er immers ook in lezen dat er door Vestia een fout in de verwerking is gemaakt.

Wat daar ook van zij: ik werd over de kwestie meerdere keren gebeld door het NOS-Journaal. Ik heb geen oordeel gegeven: daarvoor was de informatie - het jaarverslag van Vestia - te gering en bovendien ben ik niet deskundig genoeg op het terrein van de verwerking van derivaten. Dus verwees ik het NOS-Journaal door naar anderen die er meer verstand van hebben.

En wat stelt nu de NOS: 'Enkele betrokkenen en deskundigen verklaren tegenover de NOS dat de manier waarop de derivaten in het jaarverslag verwerkt waren niet juist is.' Jammer dat naam en toenaam er niet bij staan, ik doe dat wel als ik reageer. Omdat ik sta voor mijn oordeel en er dan ook op aanspreekbaar ben.

Maar de NOS stelt nog meer: 'De toezichthouder voor de corporaties, Het Centraal Fonds Volkshuisvesting, die nog onderzoek doet naar Vestia, heeft de AFM gewezen op de problemen. Volgens de toezichthouder schoot het jaarverslag tekort en had de accountant daarvoor moeten waarschuwen.'

En aan dat laatste refereert KPMG niet in haar berichtgeving. Kent de accountantsorganisatie de mening van het Centraal Fonds Volkshuisvesting niet? Is KPMG door de AFM aangesproken op het mogelijk tekort schietende jaarverslag en zo ja: wordt daarom de controleverklaring ingetrokken?

We weten het (nog) niet. En dat is jammer. Heel jammer. En zouden ze het bij de NBA inmiddels wel weten? En wat zou een Openbaar Aanklager eigenlijk met een dergelijke kwestie doen? En nu die er niet is, bestaat er eigenlijk aanleiding voor het NBA-bestuur te bezien of er in casu van tuchtrechtelijk verwijtbaar handelen sprake kan zijn?

Wat verklaart KPMG eigenlijk  nog meer? Veel woorden - véél meer dan aan de reden(en) waarom de controleverklaring wordt ingetrokken - worden gewijd aan een aantal maatregelen die zien op de aanscherping van de controle bij woningcorporaties. Prima hoor, maar het leidt erg af van waar het nu om gaat: inzicht krijgen over waar het mis is gegaan: bij Vestia en/of KPMG. That's the question.

KPMG stelt voorts van harte te willen bijdragen aan het actuele maatschappelijke debat over de rol en verantwoordelijkheid van woningcorporaties in ons land. Je kunt dat positief uitleggen. Of wil KPMG er soms een slaatje uit slaan door te komen ‘met een trainingsaanbod voor woningcorporaties, met name rond de treasury-functie'?

De op Valentijnsdag zijdens KPMG uitgesproken woorden 'dat de jaarrekening voldoet aan de normen' blijven bij mij resoneren. Want na lezing van het bericht van KPMG weet ik nog steeds niet of deze woorden niet meer kloppen door oorzaken die louter aan de kant van Vestia liggen of dat ze mede niet meer kloppen, omdat door het interne onderzoek van KPMG is vastgesteld dat de controle van KPMG niet aan de maat was en zij dus nimmer deze stelling hadden moeten innemen.

En ook weet ik niet of het juist is wat de Telegraaf stelt, namelijk: ‘Ingewijden melden dat uit het onderzoek van KPMG blijkt dat de derivatencontracten door Vestia tegen kostprijs in de jaarrekening werden opgevoerd, terwijl de marktwaarde op dat moment aanzienlijk lager lag. Het controleteam van KPMG zou hiervan niet op de hoogte zijn geweest.'

Kortom: is KPMG misleid of was de controle ontoereikend? Of een combinatie van beiden? Of...

KPMG: als je het weet mag je het zeggen! En dat wordt niet gedaan in het persbericht. Dat roept meer vragen op dan dat het antwoorden geeft.