Opinie

Tegen dovemansoren

Als zodanig houdt commercialisering in dat de kenmerken die worden toegeschreven aan het vrije bedrijfsleven zich ook gaan afspelen binnen het professionele beroep. Een wezenskenmerk van het professionele beroep was anticommercialiteit. Het ging om de prestatie boven het particulier opbrengstbelang.

Dit proces van commercialisering houdt in dat beroepsbeoefenaren trachten de opbrengst van hun prestatie gelijkwaardig te doen zijn aan het maatschappelijk nut. Men is slechts bereid een prestatie te leveren als men een gelijkwaardige tegenprestatie ontvangt. Daardoor groeien professionele beroepsbeoefenaren en naar winst strevende ondernemingen naar elkaar toe, vooral als deze beroepsbeoefenaren werkzaam zijn in een bureaucratische organisatie.

Het openbaar accountantsberoep is in belangrijke mate gecommercialiseerd. Men verkrijgt slechts opdrachten na concurrerende prijsopgaven. Voor het behouden van opdrachten is men bereid een stuk van de winstmarge op te offeren.

De sales-specialists zijn belangrijke personen geworden in de organisatie. Zij weten weinig van de grondslagen van het accountantsberoep en de accountantscontrole af, maar zij zijn wel de uitvoerders van het verkoopbeleid. Reclame en marketing zijn begrippen die niet meer weg te denken zijn in een grote accountantsorganisatie, evenals public relations en relatiemanagement.

Op zich zouden al dit soort zaken de professionaliteit geen schade behoeven toe te brengen als men maar voor ogen zou houden dat de openbaar accountant de publieke functie blijft dienen. Het moet primair om het uitoefenen van de publieke functie blijven gaan. Dit is namelijk de functie waaraan het openbaar accountantsberoep het vitale maatschappelijke belang ontleent.

Al hetgeen hiervoor is opgenomen is tekst afkomstig van hoogleraar André Bindenga (Het openbaar beroep als professioneel beroep, MAB, 2000), tevens oud-voorzitter van Ernst & Young en van de beroepsorganisatie voor accountants. Ik plaatste het bewust even niet tussen aanhalingstekens.

Wijlen Bindenga en ik spreken wat betreft voorgaande namelijk dezelfde taal en maken een soortgelijke analyse. Hij deed dat in 2000, dus voor de boekhoudschandalen en de financieel-economische crisis, terwijl ik thans constateer dat de kern van zijn betoog thans nog valide is.

Zie hier de reden waarom ik doorgaans weinig woorden wijd aan het leiderschap binnen de accountancy: dat is er namelijk nauwelijks. Terwijl Bindenga diens vakgenoten toch duidelijk heeft gewaarschuwd over verantwoordelijkheden die bij de accountantsfunctie horen:

"Het is van groot belang dat het openbaar accountantsberoep niet alleen denkt aan een bevredigende commerciële beroepsuitoefening, maar zich vooral de maatschappelijke betekenis van de accountantsfunctie realiseert, namelijk de publieke functie. Indien dit in onvoldoende mate zou geschieden, zullen buitenstaanders ingrijpen. Deze publieke functie is immers een institutie van de maatschappij."

Hadden we maar beter naar Bindenga geluisterd. En naar Jules Muis met zijn betoog over de derivatenbom. Zij zijn van vroeger - toen niet alles beter was, maar de beroepsethiek van accountants in ieder geval wel - en wezen op risico's en gevaren, plichten en verantwoordelijkheden.

Zij leerden van het verleden en hadden een visie op de toekomst. Een visie die het thans vooral reactieve Accounting Establishment node ontbeert.

Ze zijn vermoedelijk wel druk bezig met lobbyactiviteiten in Den Haag en Brussel. Te druk. Want betere alternatieven en geloofwaardige veranderingen van uit zichzelf heb ik nog niet gezien.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Marcel Pheijffer (1967) is hoogleraar Forensische Accountancy aan de universiteiten Nyenrode en Leiden.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.