Open brief aan de bestuursvoorzitters: 'Hope is not a strategy'
Als we de berichtgeving mogen geloven is het op Europees vlak nog maar de vraag of de plannen van Eurocommissaris Michel Barnier tot hervorming van de accountantsmarkt doorgaan. Nationaal bezien is het - mede gegeven de verkiezingsuitslag - nog maar de vraag of de in het voorjaar aangenomen amendementen worden uitgevoerd.
Dat geeft hoop voor degenen die het zo ook wel goed vinden. Die tegen een verdergaande scheiding tussen controle en advies zijn. Of tegen kantoorroulatie. Tegen heftige veranderingen op de accountantsmarkt, die toch al zo onder druk staat. Druk die maakt dat zij denken gebaat te zijn bij zo min mogelijk veranderingen. Rust. Een status quo.
En dat laatste is nu juist wat Barnier niet wil. De strekking van zijn Groenboek is immers juist het tegenovergestelde: 'A status quo is not an option'.
Zoals bekend heb ik me menigmaal in het debat over de ook in mijn ogen noodzakelijke veranderingen geroerd. Heb sympathie geuit voor de door Barnier voorgestelde en in Nederland aangenomen maatregelen. Niet omdat ik de uitwerking van de vergaande scheiding tussen controle en advies of de maatregel van kantoorroulatie zo geweldig vind.
Wel omdat de politiek er een krachtig signaal mee heeft afgegeven: 'Accountants, het moet anders!' De voorgestelde maatregelen waren ook te zien als een uitnodiging om vanuit het beroep te komen met goede alternatieven. Niet alleen vanuit het perspectief van controlekwaliteit en/of kosten, maar ook alternatieven die iets doen aan het stimuleren van meer marktwerking en concurrentie. Overigens met als beoogd neveneffect kwaliteitsverhoging en kostenverlaging, maar dat terzijde.
Die goede alternatieven zijn uitgebleven dan wel te laat gekomen. 'Too little, too late', schreef ik eerder. De NBA zet stapjes - alhoewel andere accountants dan ondergetekende het wellicht zullen zien als grote stappen en fundamentele veranderingen - vooruit met de uitvoering van het Plan van aanpak en de herziening van de tekst van de controleverklaring.
Een onderwerp als de 'toon aan de top' van accountantsorganisaties wordt door de NBA bespreekbaar gemaakt. 'En ook daar is nog huiswerk te doen', aldus onze voorzitter Ruud Dekkers. Een voorzitter die ook meerdere malen een oproep deed tot actieve participatie in het debat door de accountantsorganisaties.
Dat laatste zonder enige openbare reactie van bijvoorbeeld de 'grote vier'. Ik heb geen gezaghebbende uitspraak in het afgelopen jaar kunnen terugvinden, laat staan een gezaghebbende visie, van hun bestuursvoorzitters.
Hooguit één uitspraak van voormalig Deloitte-bestuursvoorzitter Piet Hein Meeter stemde tot nadenken. In Elsevier stelde hij het volgende: "Ik ben voor een scheiding van controle en advies bij beursgenoteerde bedrijven. Bij Deloitte zorgt dit niet voor grote problemen: vergeleken met onze concurrenten hebben we weinig controleklanten in Nederland, dus zijn er veel bedrijven die we kunnen adviseren. Daarbij biedt advies veel betere groeiperspectieven dan controle. Het is juist een mooie kans."
Ik zag dit pleidooi of deze commerciële visie niet herhaald en uitgewerkt in het recente transparantieverslag van Deloitte. Vergeten? Of heeft de geschetste visie Deloitte alweer verlaten na het kortstondige optreden van deze bestuursvoorzitter?
Terug naar het begin van deze blog. En naar de titel: 'Hope is not a strategy'. Een citaat van Rudy Giuliani, voormalig burgemeester van New York. Advocatenkantoor Spigt Litigators gebruikt het citaat in een reclamecampagne. Het trof mij.
De grote kantoren zijn druk met kostenbeheersings- en efficiencyprogramma's. Partnerinkomsten staan onder hoge druk en de geluiden zijn dat deze her en der worden gehalveerd en soms onder het niveau van senior managers zullen zakken.
Onder die druk en met deze interne gerichtheid is er kennelijk geen goed klimaat om als bestuurders in debat te gaan met de (deels boze) buitenwereld. Om met wezenlijke veranderingen en hervormingen van het beroep bezig te zijn. Om gezaghebbende uitspraken te kunnen doen en visie te tonen.
Terwijl dat wel noodzakelijk is. De accountancy kent nog te veel rauwe randjes. Ook, nee juist, indien de politiek terugtrekkende bewegingen gaat maken. Op korte termijn zal dat de hoop op een rustiger klimaat vermoedelijk wel doen herleven. Maar op de langere termijn - de periode tot een volgende crisis binnen de accountancy - zal dat een pyrrusoverwinning blijken te zijn.
Fundamentele veranderingen zijn nog steeds noodzakelijk. Het liefst vanuit het beroep zelve. Juist nu is er een momentum om als beroep op te staan en leiderschap te tonen. Om Ruud Dekkers als roepende in de woestijn met zijn en onze NBA te steunen.
Nog langer stilzitten en hopen dat de veranderingen - bijvoorbeeld door wijzigende politieke verhoudingen - mee gaan vallen, hopen dat de storm nu bijna is overgewaaid: that is not a strategy!