Over een moedige assistente
Ik woon in Heerhugowaard, Noord-Holland. In de regio is veel te doen over een dokter uit Tuitjenhorn. Teneinde een ernstig zieke patiënt te helpen bij diens levensbeëindiging, diende hij een (te) hoge dosis morfine toe.
De dokter werd bijgestaan door een assistente in opleiding bij het AMC. Zij had ernstige twijfels bij het door de dokter naleven van de vaktechnische regels in deze en vond dat de dokter een hoeveelheid medicatie had toegediend die ver boven de norm lag. De assistente trok bij haar mentor binnen het AMC aan de bel. Een strafrechtelijk onderzoek volgde, met huiszoeking bij de dokter en stevige verhoren tot gevolg. Hij werd op non-actief gezet en pleegde kort nadien zelfmoord.
Al met al een triest verhaal. Waarbij het verder niet aan mij is een nader oordeel te hebben over de ins and outs van deze medische casus.
Wel wil ik mijn respect uiten voor de handelwijze van de assistente. Die nam een moedig (professioneel-kritisch, zo u wilt) besluit door de handelwijze van degene bij wie zij stage liep ter discussie te stellen. In een dialoog met hem en toen zij daar geen gehoor kreeg, bij haar mentor.
Ik trek in deze een analogie naar ons vak. Regelmatig ontvang ik - informeel - informatie van studenten en anderen binnen accountantsorganisaties over kwalijke praktijken. Over het wegpoetsen van vaktechnische problemen. Het marchanderen met de regels. Het door de eindverantwoordelijke accountant te nadrukkelijk 'op schoot gaan zitten' bij de cliënt.
Ik hoor de verhalen aan en ik lees de mij toegezonden mails met informatie. Ik kan en doe daar verder niets mee, anders dan de klokkenluiders enige steun bieden en hen van advies voorzien. Meestal adviseer ik de betrokkenen de zaak intern, via de daartoe geëigende wegen, bespreekbaar te maken. Vanuit mijn vertrouwen dat accountantsorganisaties de signalen op de juiste wijze zullen verwerken.
De drempel daartoe blijkt echter vaak (te) hoog. Uit de vrees dat de eindverantwoordelijke accountant de hand boven het hoofd zal worden gehouden. Uit de drang tot lijfsbehoud. Uit angst voor repercussies.
Hoewel ik de interne weg adviseer en prefereer, is het zaak de drempel te verlagen. Bijvoorbeeld door het instellen van een neutraal centraal meldpunt, met een onderzoeksmogelijkheid en onderzoeksbevoegdheden. Waar misstanden vrijuit kunnen worden gemeld en besproken. Zonder vrees en angst voor repercussies.
Uiteraard niet voor ieder wissewasje. Maar voor stevige morele dilemma's. Voor het neerleggen van zaken die betrokkenen niet voor hun rekening willen nemen, maar waartoe zij zich binnen de structuur van hun organisatie en vanwege 'hypotheekgedrag' toch toe gedwongen voelen.
Overigens hoeft zo'n meldpunt niet uitsluitend te zijn gericht op openbare accountants. De dilemma's van intern accountants, overheidsaccountants en accountants in business kunnen immers soortgelijk zijn.