Opinie 10 december 2013

OPCW verdient ook prijs voor (IPSAS-)jaarrekening

Het goede voorbeeld van nobelprijswinnaar OPCW met IPSAS zou moeten worden gevolgd door Nederlandse overheden en instellingen.

De Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons (OPCW) ontvangt vandaag de Nobelprijs voor de Vrede voor haar strijd tegen chemische wapens. Ook voor haar financiële verslaggeving verdient OPCW een onderscheiding.

De OPCW is de eerste organisatie in Nederland die haar jaarrekening uitbrengt volgens de internationale verslaggevingsregels voor de publieke sector, de International Public Sector Accounting Standards (IPSAS). Deze standaard heeft als doel een wereldwijde harmonisatie en kwaliteitsverbetering van de financiële verslaggeving door overheden en overheidsinstellingen. De OPCW is niet de eerste IPSAS-gebruiker die de Nobelprijs voor de Vrede ontvangt. Ook de winnaar van 2012, de Europese Unie, past IPSAS toe.

Ik heb de OPCW-jaarrekening niet gecontroleerd en ben ook niet betrokken geweest bij de totstandkoming ervan, maar de jaarrekening geeft een helder inzicht in de financiële positie en prestaties.

De balans is compact en overzichtelijk. Zo staat OPCW's markante gebouw in Den Haag niet op de balans, want dat wordt gehuurd. OPCW heeft ook geen leningen want OPCW mag net als de meeste andere intergouvernementele organisaties van de lidstaten geen leningen aangaan of rood staan bij de bank. Er staan evenmin pensioenschulden op de balans, want de pensioenregeling is een toegezegde bijdrageregeling.

OPCW's grootste schuld ontstaat doordat zij haar werknemers toezeggingen doet voor de vergoeding van de repatriëring na afloop van het dienstverband. Omdat de lidstaten daarvoor pas begroting toekennen in het jaar dat deze toezeggingen tot uitbetaling komen, heeft OPCW geen bezitting staan tegenover deze schulden.

Het eigen vermogen van OPCW is dan ook 3 miljoen euro negatief. Een negatief eigen vermogen van een intergouvernementele organisatie is geen uitzondering. Bij de EU is het eigen vermogen mede door ongedekte pensioentoezeggingen zelfs 40 miljard negatief.

OPCW kent verder weinig schulden op de balans die zijn gelieerd aan het personeel, want OPCW is een zogenaamde `non-career organisation': arbeidsovereenkomsten hebben een beperkte duur en werknemers mogen niet verwachten dat deze zullen worden verlengd.

De jaarrekening van OPCW heeft een goedkeurende accountantsverklaring van het Duitse Bundesrechnungshof. Intergouvernementele organisaties hebben meestal geen big four accountantskantoor als accountant, maar een rekenkamer van een van de lidstaten.

Vele internationale organisaties en overheden zijn overgegaan op IPSAS, zoals de EU en de Navo, of gaan binnenkort over op IPSAS, zoals de VN met alle gelieerde organisaties, zoals het in Den Haag gevestigde Internationaal Gerechtshof en het Joegoslavië-tribunaal, en het Internationaal Strafhof.

Ook steeds meer overheden passen IPSAS toe, of verslaggevingsregels die daarop lijken.

Het is te hopen dat de toepassing van IPSAS door OPCW als inspiratie dient voor een innovatie van de financiële verslaggeving binnen de publieke sector in Nederland. De Algemene Rekenkamer, het CBS en de NBA, de beroepsorganisatie van accountants, zijn voorstanders van internationale harmonisatie van verslaggevingsregels voor overheden en overheidsinstellingen.

Voor de financiële verslaggeving in het bedrijfsleven is het al toegestaan internationale verslaggevingsregels (IFRS) toe te passen in plaats van Nederlandse wet- en regelgeving. Nu in Nederland de Comptabiliteitswet op de schop gaat, is dit het goede moment om ook voor Nederlandse overheden en overheidsinstellingen IPSAS toe te staan.

Deze bijdrage is tevens gepubliceerd als opinie in het Financieele Dagblad van 10 december 2013.