Opinie 27 maart 2014

Rabotopman Draijer moet zich stevig inlezen

Eindelijk heeft Rabobank een nieuwe bestuursvoorzitter gevonden: Wiebe Draijer. Werktuigbouwkundige, consultant, regeringsadviseur. Geen bankier dus.

De tijd zal leren of dat een  voordeel of juist een nadeel is. Bert Heemskerk, eerder bestuursvoorzitter van de Rabobank, schreef in zijn boek Een gezonde krimp (2009) onder meer over een NIBC-bankier die bij zijn vertrek stelde niet te weten wat subprime kredieten waren.

Heemskerk verbaasde zich daarover: een bankier die niet weet wat bankiersproducten zijn. Het boek van Heemskerk is dan ook mijn eerste leestip voor de nieuwe Rabotopman.

Maar wist Rabobank de afgelopen jaren eigenlijk zelf wel wat zich afspeelde binnen de afdeling die verantwoordelijk was voor het doorgeven van de Libortarieven? Wist Rabobank precies wat zich afspeelde binnen FGH, de dochter actief in vastgoedfinancieringen? In zijn boek stelt Heemskerk dat professionaliteit vereist ‘dat je je grondig verdiept in de risico's'.

Als we de rapportages lezen van binnen en buitenlandse toezichthouders over de Libor-affaire - mijn tweede leestip voor Draijer - dan is het evident dat de voormalige Rabotop zich niet grondig heeft verdiept in de risico's aangaande Libor, maar op dat punt juist ernstige steken heeft laten vallen.

In retrospectief maakt dat ook het volgende citaat van Heemskerk - schrijvend over eventuele schuld die bankiers dragen - intrigerend: 'Schuldig is men evenwel ook als er geen sprake is van opzet, maar de desbetreffende instelling beter had kunnen dan wel moeten weten uit hoofde van de vereiste professionaliteit. Hier ligt ons inziens de kern van het ja of neen op het doen van schuldbekentenissen door bankiers. Daarmee komen we dan uit op de vraag of niet weten verwijtbaar is.'

In casu wat mij betreft een retorische vraag. Ik ben het dan ook van harte eens met het opstappen vorig jaar van Piet Moerland en het moeten opstappen van Sipko Schat naar aanleiding van het Libor-schandaal.

Vorig jaar constateerde De Nederlandsche Bank weliswaar dat het Rabo-onderzoek geen aanwijzingen heeft opgeleverd dat 'het executive management van Rabobank betrokkenheid heeft gehad bij (pogingen) tot beïnvloeding van Libor en Euribor', maar dat doet niets af aan deze kwestie. Want datzelfde management faalt in ieder geval als het gaat om de Heemskerktest: wel schuldig, echter zonder opzet.

De top had bij de benodigde beheersing van de organisatie de risico's van het Libor-systeem kunnen en moeten onderkennen. Dat die beheersing in onvoldoende mate aanwezig was, laat tevens zien dat de professionaliteit ontbrak en er van verwijtbaarheid sprake is.

In dit verband spreekt de volgende door DNB naar aanleiding van het schandaal afgedwongen maatregel boekdelen: het met behulp van externe experts opzetten van 'een toekomstbestendige en proactieve wereldwijde compliance-organisatie'.

De constatering dat die organisatie 'vergelijkbaar met andere internationale banken' dient te worden is bovendien uiterst pijnlijk.

Zoals het in het verlengde van die constatering ook pijnlijk was dat Marinus Minderhoud binnen Rabo als tussenpaus moest fungeren. Hij was immers voorzitter van het 'Audit, compliance & risk committee'. Laat die commissie binnen de raad van commissarissen nu net betrekking hebben op de afdelingen en activiteiten waar het zo gruwelijk mis is gegaan. Ook Bert Bruggink, de nog zittende Rabo-cfo, droeg bestuursverantwoordelijkheid voor de Libor-affaire.

Het zal mede de reden zijn dat hij Moerland niet als bestuursvoorzitter kon en mocht opvolgen. Hetgeen overigens de vraag oproept hoe lang hij Rabobank nog trouw zal blijven.

Al met al veel werk aan de winkel voor de nieuwe Rabotopman. Het is in het belang van de Nederlandse financiële sector dat hij slaagt. Als consultant en adviseur heeft hij ongetwijfeld de vaardigheden om orde te scheppen in de chaos die de toezichthouders hebben geschetst en waarvoor Rabobank flink is afgestraft.

Tijdens de opening van het academisch jaar (2013) bij de Vrije Universiteit sprak Draijer echter als werktuigbouwkundige en wees hij op de tweede wet van de thermodynamica, die stelt dat alles in principe streeft naar een grotere wanorde in plaats van naar orde.

Laat Draijer deze wet in zijn nieuwe functie maar niet toepassen. Mijn leestips vertellen hem exact waarom niet.

Deze blog verscheen ook als opiniebijdrage in het Financieele Dagblad van 27 maart 2014.