Opinie 06 januari 2015

Is accountant nog wel het mooiste beroep van de wereld?

In een grijs verleden gebruikte ik bij voorlichtingen over accountancy nog wel eens een plaatje van een kar met daarop gezeten de partners, met enorme snelheid voortgetrokken, in een ruw terrein, door een stel jonge honden.

Die jonge honden joegen begerig achter een enorme vette worst aan, die de mannen op de bok hen door middel van een lange hengel voorhielden.

Die kar lijkt tot stilstand te komen. De worst is nauwelijks meer interessant, want voor slechts een enkeling weggelegd. Bovendien lijkt de smaak er af te zijn voor vele van de talenten van weleer.

Is accountant nog wel het mooiste beroep van de wereld?

Wat speelt er op dit moment allemaal:

• Steeds meer (senior) managers stromen uit als controlerend accountant. Ze dromen nu van een interessante baan als cfo of controller en niet meer van een positie als 'opgejaagd' partner. De kans om partner te worden is bovendien erg klein en het gevraagde profiel flink gewijzigd.
• Ook het spannende interne ondernemerschap als partner is min of meer vervallen. Bovendien worden ze straks aangestuurd door niet participerende accountants, vanuit een gremium dat soms zelf overwegend uit niet-collega vakgenoten bestaat.
• De beloningsparadox. De uitgestroomde medewerkers worden in the busy season ingehuurd en verdienen in 5 maanden waar de gelijkwaardige collega's in het team een heel jaar over doen.
• Allerlei detacheringsclubs hebben zich daarom op deze markt gestort. Serieus kijken naar de geschiktheid, de invulling van de vele randvoorwaarden, zoals de verplichte educatie en een juiste begeleiding vanuit een accountantsperspectief, is er vaak niet bij. Erger nog, die ontbreekt veelal volledig.
• Daar tegenover staat dat de arbeidsvoorwaarden bij de kantoren vaak juist zijn versoberd en de vele overuren die worden gevraagd niet of slechts gedeeltelijk worden vergoed. De work-life balance is in steeds langere perioden geheel zoek. Hoezo nog een busy season, dat is er permanent, hoor ik regelmatig.
• De noodzakelijke combinatie van persoonskenmerken van dit moment bestaat vrijwel niet. Enerzijds de bijna autist die grote hoeveelheden regelgeving op vele gebieden beheerst, bijhoudt en gebruikt, anderzijds de bindende people-manager en last but not least de overtuigende professional die, ook met een hele rechte rug, klanten aan zich weet te binden.
• Eenmaal afgestudeerd zijn accountants uit de controlepraktijk al lang niet meer de breed inzetbare professionals voor het bedrijfsleven en de not for profit-sector van vroeger. Hun focus ligt na jaren controleren hoofdzakelijk op de handhaving van regelgeving en nauwelijks op het denken in oplossingen.
• Bovendien is hun blikveld vaak versmald door een 'verplichte' sectorkeuze. Ook zijn alle bijzondere en lucratieve diensten, zoals fusies en overnames en advisering, noodzakelijkerwijs ondergebracht in aparte units. Kortom, de functie is danig verschraald en de alternatieven zijn geringer. Velen haken daarom vroegtijdig af om zich anders te bekwamen.
• Ook is er flink gekort op de opleiding van de accountants in opleiding. Dit onderscheidde hen daarvoor juist van de gemiddelde financiële professional.
• En ten slotte, de glamour van het accountantsvak is mede door alle negatieve publiciteit danig afgenomen.

Een aantal van deze ontwikkelingen hangt natuurlijk nauw samen met de veranderde eisen die aan het vak van controlerend accountant worden gesteld. Een enorme uitdaging lijkt het. De situatie schreeuwt namelijk om vernieuwende oplossingen, met een flexibele schil, uitdagende flexibele netwerken, een andere kijk op en invulling van de persoonlijke ontwikkeling van professionals etc.

Maar voor nu ontstaat hierdoor wel een hele lastige situatie. Immers, alle besturen van grotere accountantsorganisaties hebben de handschoen opgepakt en lijken opgedragen te hebben, dat de controledossiers vanaf 2014 nu echt allemaal 'dicht' moeten zitten. Bovendien is er een sterke behoefte aan extra capaciteit van topkrachten door de verplichte roulatie van cliënten.

Zo ontstaat een voor de kwaliteit bedreigende combinatie, van een enorme vraag en een schaars aanbod van de handjes die er in moeten voorzien.

En omdat er op het gebied van productontwikkeling rond het vak nog geen enkele activiteit te ontdekken valt, zal het nog wel even blijven knellen denk ik.

Eén geluk hebben de kantoren: ook de AFM kampt met personeelsschaarste!