Opinie

Uitgebreide controleverklaring kan nog veel relevanter

Op woensdag 9 september 2015 vindt de discussiebijeenkomst over de uitgebreide controleverklaring plaats. De sector heeft met het vervroegd invoeren van deze nieuwe verklaring een mooi stap voorwaarts gemaakt en loopt internationaal voorop.

Met de toegenomen transparantie over de werkzaamheden bewijst de accountant niet alleen de jaarrekeninggebruiker een dienst, maar zeker ook zichzelf.

De uitgebreide controleverklaring geeft de gebruiker meer inzicht in de werkzaamheden van de accountant. Dat is niet alleen van belang in een tijd waarin de sector moet bewijzen dat ze het vertrouwen van stakeholders waard is. Het is een logische stap in een tijd waarin mensen niet meer zonder meer vertrouwen op het oordeel van iemand op basis van opleiding en titel.

Het biedt ook aanknopingspunten voor een inhoudelijke discussie over de gerapporteerde punten tijdens bijvoorbeeld een aandeelhoudersvergadering. Een aantal kernpunten uit de controleverklaring heeft zelfs de krant gehaald. Hoewel dat niet per se betekent dat dit de belangrijkste punten waren, onderstreept het wel het nut van de uitgebreide controleverklaring. Accountants moeten de dialoog aangaan over de kernpunten van hun controle, uitleggen wat ze doen en waarom. Dat draagt bij aan een beter wederzijds begrip tussen accountants en stakeholders en daarmee aan vertrouwen.

En er kunnen nog veel meer discussies worden gevoerd. Denk aan de discussie over de management letter (of accountantsverslag), die nog in de beginfase zit, aan de gehanteerde materialiteit of de reikwijdte van de controle. Over deze onderwerpen had ik al meer discussie met stakeholders verwacht, maar wellicht is dat iets voor de toekomst.

De uitgebreide controleverklaring geeft accountants ook de mogelijkheid om zich van elkaar te onderscheiden. De duidelijkheid, leesbaarheid en concreetheid van de verklaring zegt natuurlijk niet alles over de kwaliteit van de accountant, maar een indruk geeft het wel.

Een goede stap dus. Maar het kan nog veel beter. Want de verklaring is maximaal zo relevant als de informatie waarop hij betrekking heeft. En in dat opzicht moeten echt nog stappen worden gezet.

Bijvoorbeeld als het gaat over continuïteit en fraude. Een informatiever jaarverslag met daarbij een informatievere controleverklaring waarin de accountant expliciet aandacht schenkt aan de door de onderneming verschafte informatie, zouden in combinatie een mooie (zo niet noodzakelijke) stap vooruit zijn. Zeker als ook de raad van commissarissen (rvc) zich vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid in het rvc-verslag uitspreekt over deze onderwerpen. Denk aan een goede beschrijving van frauderisico’s en mitigerende maatregelen door de onderneming in het jaarverslag en een beschrijving van de hierop gerichte werkzaamheden van de accountant in de verklaring. En een goede weergave van continuïteitsrisico’s en een continuïteitsanalyse door de onderneming met een expliciet accountantsoordeel hierover in de verklaring.

Helaas wordt deze maatschappelijke behoefte nog steeds, zoals minister Dijsselbloem dat in november 2014 zo mooi verwoordde, "over de band van de accountant" geregeld. Die situatie is zowel voor de sector als voor de maatschappij niet goed en is een voedingsbodem voor teleurstellingen. Vaak hoeven ondernemingen op dit moment bijvoorbeeld niets te rapporteren over de continuïteit. Volgens RJ 170 is dat alleen nodig als er een 'ernstige onzekerheid' bestaat over de continuïteit van het geheel van de werkzaamheden. In dit verband is het bijzonder dat volgens COS 570 de accountant al bij een ‘onzekerheid van materieel belang’ moet vaststellen dat een adequate toelichting is opgenomen. Tussen een 'materiële' en een 'ernstige' onzekerheid zit nog wel wat licht, lijkt me.

Het is de vraag of een grens om te bepalen of wel of niet over continuïteitsrisico's wordt gerapporteerd überhaupt zinvol is. Iedere onderneming kent risico's ten aanzien van de continuïteit en de wereld is veel genuanceerder dan kan worden uitgedrukt in zo'n scheidslijn. Waar herfinanciering voor veel ondernemingen vlak voor de kredietcrisis geen probleem leek was het een half jaar later een continuïteitsbedreigend issue. En een sterke footprint in de Chinese markt werd drie maanden geleden misschien gezien als een grote kans, vervolgens als een bedreiging voor de continuïteit en nu als een aandachtspunt.
Dit kan niet worden gevangen in een uitzonderingsrapportage op één moment per jaar wanneer op dat moment een specifieke grens van onzekerheid wordt overschreden (welke dat ook is).

Het vraagt om genuanceerde informatieverschaffing door de onderneming. En om een accountant die over die informatie een oordeel heeft en daar op relevante wijze over rapporteert.

Tijd dus voor de volgende stap. Een relevante verklaring bij relevante informatie. Zodat stakeholders de informatie krijgen waar ze recht op hebben.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Arjan Brouwer is partner bij PwC en hoogleraar externe verslaggeving aan de VU Amsterdam.

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.