Opinie 12 april 2016

Panama Papers

De zogeheten Panama Papers houden pers en politiek flink bezig. Vanuit het accountantsberoep is het vooralsnog oorverdovend stil. Geen blogs of opinies. Geen nuanceringen of morele verontwaardiging. Stilte voor de storm? Of wachten we eerst de onthullingen - if any - over betrokkenheid van accountants(organisaties) af, voordat we in de pen klimmen?

Kort voor het uitkomen van de Panama Papers schreef ik een column over de trustsector in het Financieele Dagblad. Ik refereerde aan een recente hoorzitting (23 maart) over het onderwerp in de Tweede Kamer. Refereerde met name aan de kritiek van toezichthouder DNB op het functioneren van de sector.

Of beter het disfunctioneren: alle getoetste dossiers kenden tekortkomingen. Drie op de vijf dossiers zelfs 'ernstige’ tekortkomingen. DNB spreekt over 'een cultuur waarin commerciële belangen de boventoon voeren en doordat de beheersing van integriteitsrisico's in veel gevallen niet leidend is bij de beslissing om diensten te verlenen'. Waar zagen we dat eigenlijk eerder?

De Nederlandse trustsector had ook enige inbreng tijdens de hoorzitting. Ik verwijs naar de bijdragen – ik raad aan deze echt even te lezen - van Holland Quaestor, Intertrust en TMF (zie hier). Organisaties die de steven in opportunistische marketingtaal naar voren wenden. Organisaties die vluchten in algemeenheden. Die niet het vermogen hebben om met de kritiek om te gaan en er adequaat op te reageren. Ook dat zagen we eerder.

Het is toch telkens weer fascinerend om te zien hoe sectoren moeite hebben om zich aan te passen aan maatschappelijke ontwikkelingen en aan maatschappelijke kritiek. Telkens weer valt een vlucht naar juridische werkelijkheden waar te nemen, zonder de morele component van die werkelijkheden goed in ogenschouw te nemen. Of het nu gaat woekerpolissen, belastingontwijking of creatief boekhouden. Te vaak wordt de 'gewone' burger verneukt.

Voorbeelden te over: bancaire sector, verzekeringssector, accountancysector, trustsector, fiscale adviesorganisaties. Allemaal sectoren die worstelen met een cultuurprobleem. En allemaal vluchten ze in maatregelen als het afleggen van een eed, het opstellen van een code, aanpassing van structuren, repressieve maatregelen. En telkens zoekt de overheid het in meer regels en toezicht. Wellicht allemaal noodzakelijk, maar in ieder geval niet afdoende.

Vermoedelijk zijn het logische en onontkoombare reacties. Net zoals erop wijzen dat al die maatregelen tijd en geld kosten en dat het hard werken is om ze te implementeren. Gevolgd door het stellen van de vraag wanneer 'goed' ook ‘goed genoeg’ is.

Enfin, zomaar wat overpeinzingen. Die zijn niet bedoeld om somberheid uit te stralen. Ik probeer het speelveld realistisch en met enige nuchterheid te bekijken. Met een glimlach zelfs. As a fact of life.

En wellicht daag ik er nog een accountant mee uit om proactief op het onderwerp 'accountants(organisaties) en de Panama Papers' te reageren. Dat is vermoedelijk leuker en lezenswaardiger dan de voorspelbare reacties na het eventueel uitkomen van meer ellende over het accountantsberoep. Wie durft?