Opinie

Weeffout

Regelmatig terugkerend in de discussies: de weeffout in het accountantsberoep. De accountant die wordt betaald door zijn klant. Als we dat oplossen komt het allemaal goed, menen sommigen. Ik betwijfel dat.

Waar gaat het om? Je moet als accountant onafhankelijk en professioneel kritisch zijn. Je rug recht houden, niet zwichten voor oneigenlijke druk van de klant. Als je denkt dat je de klant alleen maar kunt behouden door mee te bewegen en water bij de wijn te doen, dan is de cliëntrelatie in die situatie inderdaad een negatieve prikkel voor kwaliteit. En ik schrijf bewust: in die situatie. Want dat is waar het om gaat. Jij die denkt dat… Jij… die de druk ervaart en door de knieën gaat omdat dat van je wordt verwacht door de klant en misschien ook wel door je kantoor.

Maar het ervaren van druk is niet iets wat uniek is voor openbaar accountants. Toen ik de overstap maakte naar de AFM heb ik even gedacht dat het makkelijker zou zijn om te doen waar ik voor sta dan in de accountantssector mogelijk bleek. Maar al heel snel realiseerde ik me dat dat nogal naïef was.  De druk van klanten en het kantoor bleek totaal in het niet te vallen, een lachertje te zijn in vergelijking met de druk die ik heb ervaren als toezichthouder op accountants.

Die druk is er vanuit accountants en de kantoren. Zij hebben een groot belang bij de uitkomsten van jouw werkzaamheden en dus is het zinvol om te proberen jou persoonlijk te beïnvloeden. Daarin heb ik twee extremen ervaren. Diegene die je proberen te intimideren, door boos te worden, de stem te verheffen, eisen te stellen, te dreigen, je zwart maken, naar het bestuur van de AFM te stappen. Maar ook diegene die het subtieler aanpakken door vraagtekens te zetten bij je deskundigheid en je intenties (gefrustreerde accountant die het niet heeft gered en nu wraak wil nemen), te refereren aan je zogenaamde ambtenarenmentaliteit, je kortom onzeker te maken.

Aan de andere kant staan diegenen die je naar de mond praten, je fantastisch vinden, ieder woord dat je zegt lijken op te zuigen alsof jij de waarheid in pacht hebt. Alleen maar knikken en buigen. In de loop van de tijd leer je de patronen herkennen en zie je het spel dat er wordt gespeeld. De kunst voor een goede toezichthouder is om zelfkritisch te blijven. Laat ik me manipuleren of verlies ik juist het zicht op de inhoud omdat ik denk gemanipuleerd te worden?

Die druk is er ook vanuit de politiek en de maatschappij. Op de AFM en op de individuele toezichtstaken. Als het toezicht er eenmaal is, moet je ook duidelijk maken dat je er bent en je taken uitoefent. Er moeten rapporten komen, één per jaar is het minimum, twee zou beter zijn. Maar het moeten wel rapporten zijn die staan als een huis. De conclusies moeten zijn gebaseerd op feiten. Daarvoor is gedegen en zorgvuldig onderzoek nodig. Dat kost tijd. Dan is er ook nog een capaciteitsprobleem: je hebt te weinig mensen om snelheid te kunnen maken.

Belangrijk ook: hoe waait de wind? Wordt een stevige toezichthouder verwacht die doorpakt, boetes oplegt, de publiciteit zoekt of wordt verwacht dat je in dialoog met de sector achter de schermen er samen wel uitkomt? Of nog lastiger: waait de wind uit verschillende hoeken en probeert iedereen je in zijn of haar kamp te krijgen?

Wat ik hier wil betogen is dat druk, en daarmee kunnen omgaan, de kern is van de functie van controleur. Het maakt niet uit of je openbaar, intern of overheidsaccountant,  toezichthouder of commissaris bent. Betaald wordt door je klant of je werkgever. Als jij intrinsiek bent gemotiveerd om je werk goed te doen en diegene die je controleert een belang heeft bij de uitkomsten van jouw werkzaamheden, kom je al gauw onder druk te staan. Dat hoort erbij. Hoe goed je daar mee om kunt gaan hangt af van je persoonlijkheid, je ervaring, maar vooral ook van de organisatie waar je werkt. Is er een gedeelde visie, steun je elkaar, houdt je elkaar scherp op de inhoud, kun je stoom afblazen en met elkaar lachen om de idiote situaties die je meemaakt? Bij de AFM heb ik dat zo ervaren. De druk was en is hoog, maar daarmee is het ook interessant en uitdagend werk met heel veel mogelijkheden voor persoonlijke groei.

En voor accountantsorganisaties: negatieve prikkels voor kwaliteit binnen de organisatie weghalen, dat is belangrijk. De druk vanuit de buitenwereld, de klanten, de AFM, de maatschappij is iets wat je moet koesteren, waar je niet voor weg moet duiken, maar juist gebruik van moet maken om zelf steviger in je schoenen te komen staan. Het woord ‘weeffout’ mag van mij dan ook de prullenbak in!

In deze serie vertelt Marianne van der Zijde, ex-toezichthouder bij de AFM, hoe zij naar de accountancy kijkt, met als doel te helpen jaarrekeningcontroles leuker en beter te maken.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Marianne van der Zijde adviseert accountantsorganisaties en is voormalig hoofd toezicht kwaliteit accountantscontrole en verslaggeving van de AFM.

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.