Opinie

Clash?

Ik luister graag naar muziek. Een nummer dat mij vroeger bezighield en nog regelmatig door mijn hoofd gaat is 'Should I stay or should I go' van The Clash. Uitgebracht in 1982, maar pas een hit in 1991. 'If I go there will be trouble and if I stay it will be double.' Hoe moeilijk kan het zijn, dacht ik als tiener in de jaren negentig, toen dit nummer hoog in de hitlijsten stond. Je hebt twee keuzes en de ene is toch duidelijk beter dan de andere. Waarom is die Mick Jones dan toch zo besluiteloos?

Wat heeft dat met accountancy te maken? Bijna dagelijks heb ik te maken met casussen waar de situatie niet zwart-wit is en waar meerdere standpunten denkbaar zijn, met zowel argumenten voor als tegen. Neem een complex consolidatievraagstuk. Als een onderneming consolideert vindt iemand wellicht met goede argumenten dat er ten onrechte te veel omzet wordt getoond. Als er niet wordt geconsolideerd met even goede argumenten dat er ten onrechte schulden buiten de balans worden gehouden. Soms is er simpelweg niet een antwoord waar niets op af te dingen valt. Toch moet je naar eer en geweten een beslissing nemen. Onbewust gaan dan soms de tonen van Should I stay or should I go door mijn hoofd.

We zijn opgeleid met het idee dat iedere vraag één goed antwoord heeft. Ook collega's wijs ik zo nu en dan grappend op het 'antwoordenboek', de RJ- of IFRS-bundel. Je kunt verslaggevingsvragen niet beantwoorden zonder de bundels te raadplegen. Maar antwoordboeken met op iedere vraag een antwoord zijn het niet. Gelukkig maar. Het omgaan met complexe vragen, waar de regels geen ondubbelzinnig antwoord op geven, maakt het werk leuk en uitdagend.

Soms geef ik studenten een casus waarbij één groep standpunt A moet verdedigen en een andere groep het tegenovergestelde standpunt B. Verwarring. Soms wat paniek en protest. Maar wat volgt is een leerzaam proces. Het doorgronden van de casus, verdiepen in de relevante regelgeving, onderling overleggen, proberen de argumenten van de ander te begrijpen en beargumenteerd te weerleggen of te accepteren, de argumenten en conclusie goed documenteren.

Natuurlijk is het heel belangrijk om de regels te kennen en toe te passen. Het omgaan met dilemma's en het toepassen van oordeelsvorming in complexe situaties is echter vervolgens waar de accountant het verschil kan maken. Daarvoor hebben we hoog opgeleide, intelligente mensen nodig. Dat kan maar deels worden vervangen door robots.

Dilemma's spelen binnen het vakgebied externe verslaggeving. Maar ook op andere gebieden en niveaus binnen ons beroep. En overigens niet alleen binnen ons beroep. Iedere sector heeft zo zijn dilemma's. Een 'oplossing' van een dilemma creëert vaak weer een nieuw dilemma. Het gebrek aan nuance in veel discussies laat zien dat we het binnen onze maatschappij steeds moeilijker vinden daarmee om te gaan. Om ons in te leven in het standpunt en de argumenten van een ander. Om te accepteren dat het standpunt van de ander redelijk is, ook al is het niet je eigen standpunt. Dat speelt breed, maar raakt zeker ook onze sector.

Wat is daarvoor de oplossing? Meer regels of checklists, zodat er minder oordeelsvorming nodig is? Proberen alle dilemma's uit te bannen? Ik ben ervan overtuigd dat dat geen oplossingen zijn. Het is in veel gevallen zelfs onwenselijk of onmogelijk. Een goede, op basis van argumenten gevoerde, discussie met collega's en - beter nog - met stakeholders helpt ons wel verder. Op het scherpst van de snede, maar met respect voor elkaar en elkaars standpunten. Geen clash, maar een gezamenlijke zoektocht naar aanvaardbare oplossingen voor complexe vraagstukken.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Arjan Brouwer is partner bij PwC en hoogleraar externe verslaggeving aan de VU Amsterdam.

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.