Opinie 08 november 2017

Intimidatie

Ik zie mezelf nog zitten, op een middag in het kantoor van de cfo van een commerciële dienstverlener in de medische sector. Een ambitieus bedrijf met forse groeidoelstellingen en een sterke focus op automatisering van processen.

Het was voor mij een nieuwe opdracht. Ik had een collega IT-auditor ingeschakeld met zijn team, om gezamenlijk de controle op te pakken. We waren voortvarend van start gegaan door allerlei gesprekken te voeren in de organisatie, om zo een beeld te krijgen van de IT-omgeving en van de mogelijkheid om te steunen op de controls in de geautomatiseerde processen. Uit die inventarisatie bleek dat de IT-omgeving veel weg had van "spaghetti": een grote mix van allerlei gekochte en zelf ontwikkelde programma's en interfaces.

De cfo kende ik nog niet echt. Ik had hem wel een hand gegeven, maar meer ook niet. Toen ik op de opdracht werd gevraagd moest ik gelijk beginnen. De partner, die ik niet kende, had geen tijd gehad om mij te introduceren. Die middag zouden we onze controle-aanpak bespreken. Ik had er het volste vertrouwen in. We hadden het bedrijf echt goed doorgrond, een gedegen aanpak neergezet en al veel verbeterpunten gesignaleerd. Alleen liep het heel anders dan ik had gedacht.

Het begon er al mee dat de cfo niet op de afgesproken tijd aanwezig was en ons geruime tijd liet wachten. Toen hij er was maakte hij meteen in woord en daad duidelijk dat we het als een gunst moesten beschouwen dat hij ons ontving. Hij maakte het zich gemakkelijk. Pakte een blikje fris uit zijn koelkastje, ging languit in zijn stoel liggen en legde zijn benen op de vergadertafel (echt waar!). Hij was er klaar voor.

Zijn kantoor stond vol met foto's van allerlei sportauto's, bekers en allerlei andere tastbare bewijzen van zijn interesses (IT!) en successen. Zo'n kamer geeft altijd een makkelijke aanleiding om een gesprek wat luchtig te starten. Dat deed ik, maar het was een vergissing. Eén waarop hij had zitten wachten. Hij hield niet meer op met praten. Tussen de regels door wist hij heel duidelijk te maken dat wij uiteraard niet aan hem konden tippen. De rol die ons was toebedeeld was die van toehoorders, die af en toe instemmend mochten knikken of onze bewondering mochten uiten. Ik weet niet meer hoe de monoloog uiteindelijk kwam op taarten en de merknaam van een pak bloem (iets met de verjaardag van één van zijn kinderen), maar dat was de eerste vraag die hij mij stelde: "Oh, dat weet jij wel hoe dat heet."

De tijd begon te dringen, ik moest nu snel ter zake komen. Ik gaf hem een overzicht en we begonnen onze controle-aanpak toe te lichten. Na een tijdje geluisterd te hebben brak hij in. Er kon geen sprake van zijn dat de controle van de IT de kern van onze aanpak zou zijn. Daar zat hij helemaal niet op te wachten en in voorgaande jaren was dat ook niet op die manier gegaan. Ik legde uit dat onze controle-aanpak onze eigen verantwoordelijkheid was als accountant. Maar dat was alleen maar olie op het vuur. Hij zou wel even contact opnemen met de partner en hij bonjourde ons zijn kantoor uit.

Binnen een week had ik een voicemail van de partner: de cfo kon niet met mij opschieten en daarom was ik van de opdracht gehaald. Ik kreeg dat bericht op vrijdagmiddag vijf uur. De volgende maandag zou mijn team starten met de interim. Ik ben er naar toegereden, heb mijn team uitgelegd wat er aan de hand was, ben de cfo nog een hand gaan geven en dat was het.

Ik heb me een tijdlang heel rot gevoeld over deze zaak, de schuld bij mijzelf gelegd en tientallen dingen bedacht die ik anders had kunnen en moeten doen om deze afloop te voorkomen. Maar als ik er nu op terugkijk, zie ik wat het was: intimidatie. Intimidatie door een cfo die onder vuur lag van zijn RvC, zaken mooier voorstelde dan ze waren en niet zat te wachten op een gedegen accountantscontrole. En een accountantskantoor dat de omzet wilde behouden en bereid was om daarin ver te gaan. Het had niets met mij persoonlijk te maken (twee partners/managers waren me al voorgegaan en mijn opvolger heeft het ook niet lang uitgehouden). Ik was gewoon een pionnetje in het machtsspel dat werd gespeeld.

Achteraf gezien was het een heel leerzame en bepalende ervaring. Ik heb meer oog gekregen voor machtsverhoudingen en hoe die beïnvloeden hoe mensen met elkaar omgaan. En dat geldt ook voor mezelf, in wisselende rollen als degene met macht en als de afhankelijke partij.